سؤال: چگونه بايد با زنانى كه از وظايف خود سرپيچى مى كنند برخورد كرد؟
جواب: در مقابل زنان صالح و درستكار زنانى هستند كه از وظائف خود سرپيچى مى كنند و نشانه هاى ناسازگارى در آنها ديده مى شود، مردان در برابر اين گونه زنان وظائف و مسئوليت هائى دارند كه بايد مرحله، به مرحله انجام گردد، و در هر صورت مراقب باشند كه از حريم عدالت تجاوز نكنند، اين وظائف به ترتيب زير در آيه 34 سوره «نساء» بيان شده است:
مرحله اول، در مورد زنانى است كه نشانه هاى سركشى، عداوت و دشمنى در آنها آشكار مى گردد كه قرآن از آنها چنين تعبير مى كند: «زنانى را كه از طغيان و سركشى آنها مى ترسيد موعظه كنيد و پند و اندرز دهيد» (وَ اللاّتي تَخافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظُوهُنَّ).
و به اين ترتيب، آنها كه پا از حريم نظام خانوادگى فراتر مى گذارند قبل از هر چيز بايد به وسيله اندرزهاى دوستانه و نتائج سوء اين گونه كارها، آنان را به راه آورد و متوجه مسئوليت خود نمود.
پس از آن براى مرحله دوم مى فرمايد: «در صورتى كه اندرزهاى شما سودى نداد، در بستر از آنها دورى كنيد» (وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ).
و با اين عكس العمل و بى اعتنائى، و به اصطلاح قهر كردن، عدم رضايت خود را از رفتار آنها آشكار سازيد، شايد همين «واكنش خفيف» در روح آنها مؤثر گردد.
و در مرحله سوم، در صورتى كه سركشى و پشت پازدن به وظائف و مسئوليت ها از حدّ بگذرد و همچنان در راه قانون شكنى با لجاجت و سرسختى گام بردارند، يعنى نه اندرزها تأثير كند، و نه جدا شدن در بستر و كم اعتنائى نفعى ببخشد و راهى جز «شدت عمل» باقى نماند، «آنها را تنبيه بدنى كنيد» (وَ اضْرِبُوهُنَّ).
در اينجا اجازه داده شده كه از طريق «تنبيه بدنى» آنها را به انجام وظائف خويش وادار كنند.
مسلّم است اگر مرحله اول و دوم مؤثر واقع شود، و زن به انجام وظيفه خود اقدام كند، مرد حق ندارد بهانه گيرى كرده، در صدد آزار وى بر آيد، لذا به دنبال اين جمله مى فرمايد: «اگر آنها اطاعت كنند، راهى براى تعدى به آنها نجوئيد» (فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبيلاً).
و اگر گفته شود: نظير اين طغيان، سركشى و تجاوز در مردان نيز ممكن است پديد آيد، آيا مردان نيز مشمول چنين مجازات هائى خواهند شد؟
در پاسخ مى گوئيم: آرى، مردان هم درست همانند زنان در صورت تخلف از وظائف مجازات مى گردند، حتى مجازات بدنى، منتها چون اين كار غالباً از عهده زنان خارج است، حاكم شرع موظف است مردان متخلف را از طرق مختلف و حتى از طريق تعزير (مجازات بدنى) به وظائف خود آشنا سازد.
داستان مردى كه به همسر خود اجحاف كرده بود و به هيچ قيمت حاضر به تسليم در برابر حق نبود، و على(عليه السلام) او را با شدت عمل و حتى با تهديد به شمشير وادار به تسليم كرد معروف است.
و در پايان مجدداً به مردان هشدار مى دهد: از موقعيت سرپرستى خود در خانواده سوء استفاده نكنند و به قدرت خدا كه بالاتر از همه قدرت ها است بينديشند «زيرا خداوند بلند مرتبه و بزرگ است» (إِنَّ اللّهَ كانَ عَلِيّاً كَبيراً).(1)
-----------------------------
پی نوشت ها:
1-تفسير نمونه، جلد 3، صفحه 472.
------------------------------
منبع:پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی