پدیدآورنده: دیدارزهره قاسمى
تمرینات منظم و متعادل ورزشى داراى فواید فراوان و مشابهى در مردان و زنان است که تا به حال در مورد آن بسیار سخن به میان آمده است. این فواعد از جمله افزایش قدرت سیستم دفاعى بدن، افزایش قدرت تمرکز و حافظه، کاهش درصد چربى بدن، کاهش اضطراب و استرس و ... مى باشد که در پیشگیرى از ابتلا به بیمارى هاى قلبى، عروقى، استخوانى، مسرى واگیردار و حتى روحى و روانى به ما کمک مى کند. ورزش مى تواند در تمام دوران زندگى حافظ و ضامن سلامتى جسم و روح ما باشد، حتى بعضى از تحقیقات نشان داده است که از ورزش مى توانیم به عنوان درمانى براى افسردگى نیز استفاده کنیم. علاوه بر اینها فعالیت بدنى، ما را به داشتن رژیم غذایى مناسب تشویق مى کند و اوقات فراغت نیز به بهترین نحو ممکن سپرى مى گردد، مخصوصا در میان دختران جوان که از لحاظ جسمى احتیاج به تمرینات بدنى مناسبى دارند تا بتوانند در آینده از سلامت کافى برخوردار باشند.
این روزها زنان و دختران ایرانى با لباس هایى پوشیده در میدان هاى ورزشى در عرصه ملى و بین المللى ظاهر مى شوند و با نام بانوى ایرانى خوش مى درخشند، براى کشور مدال به ارمغان مى آورند و حضور پرافتخارشان را به همگان ثابت مى کنند. آنان هم اکنون در بیست و پنج رشته ورزشى از جمله والیبال، بسکتبال، ژیمناستیک، جودو، اسکى، رالى، پاروزنى و ... فعالیت مى کنند که به تازگى موتورسوارى هم به این ورزش ها اضافه شده است. بانوان به دلایل مختلفى نمى توانند به راحتى در هر مکانى به حرکات ورزشى بپردازند و اغلب اوقات ورزش و تفریحات آنها به مکان هاى بسته و سالن هاى ورزشى محدود مى شود که البته تعداد این سالن ها نیز کم بوده و بیشترین فضاهاى ورزشى متعلق به آقایان است. این در حالى است که نیمى از جمعیت کشور ما را زنان تشکیل مى دهند.
احداث فضاهایى مختص بانوان، یکى از برنامه هاى شهردارى هاى کشور براى تشویق بیشتر آنان به تفریح و ورزش است. طى ماههاى اخیر در برخى از شهرهاى کشور از جمله تهران، اصفهان، مشهد و ... بوستان هاى مخصوص زنان مورد بهره بردارى قرار گرفته است. یکى از فضاهاى اختصاصى، «بوستان نرگس» واقع در استان قم مى باشد.
این بوستان با مساحت دوازده هکتار شرایطى را براى زنان این استان فراهم آورده تا در یک فضاى باز و با آسودگى خیال به تفریح و ورزش بپردازند طورى که بسیارى از خانواده ها علاقمند شده اند تا دختران شان در چنین مکانى ورزش کنند. اگر چه هنوز امکانات این بوستان به طور کامل راه اندازى نشده است ولى اختصاص این مجموعه به زنان، زمینه اى را براى دعوت و ترغیب آنها به تفریح و فعالیت بدنى فراهم کرده است. براى آشنایى بیشتر با مراکزى از این دست، گزارشى از عملکرد، امکانات و پروژه هاى در حال احداث بوستان نرگس ارائه مى شود.
تأمین سلامت جسم و روح
این بوستان، به عنوان مجموعه اى اختصاصى براى بانوان در استان قم احداث و در سال 85 به شهردارى واگذار شده است تا علاوه بر کلاس هاى فرهنگى و آموزشى، شرایطى براى تفریح و ورزش آنهاایجاد شود. در این مجموعه کنترل و نظارت بر امنیت محیط، مسائل اخلاقى، اردوها، مراسم و ... به بهترین نحو صورت مى گیرد تا خانم ها با آرامش، بدون دغدغه و نگرانى از فضا، وسایل تفریحى و ورزشى استفاده کنند و لذت ببرند.
خانم «نیره السادات لسان» مدیر بوستان درباره امکانات موجود مى گوید: «شرایط و موقعیت بوستان نسبت به فضاهاى دیگر استان نسبتا خوب است و انشاءاللّه روز به روز بهتر هم مى شود ولى در مقایسه با استقبال بانوان محدود است. بعضى از امکانات راه اندازى شده اند و هم اکنون از آنها استفاده مى شود. پیست دوچرخه سوارى، مسیر براى پیاده روى، کتابخانه عمومى، مکان سرپوشیده براى ورزش صبحگاهى، کلبه ها و آلاچیق ها از جمله آنهاست. در کنار مکان سرپوشیده «ست سلامت» نصب شده است تا دسترسى به آن بعد از ورزش صبحگاهى آسان باشد. بازارچه دائمى در کنار این بوستان واقع شده که زیر نظر سازمان میادین شهر، مثل بازارچه هاى سطح شهر فعالیت مى کنند و خانم ها طبق قرارداد این غرفه ها را اجاره مى کنند و محصولات متنوعى از جمله نان سنتى، صنایع دستى و ... ارائه مى دهند که البته خرید از این ده غرفه براى تمامى افراد خانواده آزاد مى باشد. بخش هایى نظیر پیست دوچرخه سوارى، غرفه تنقلات و ... خصوصى هستند ولى زیر نظر ما فعالیت مى کنند. پیمانکارها در این بوستان ساعت فعالیت شان را با ما هماهنگ مى کنند تا در ساعات کارى ما بانوان از امکانات بیشترى استفاده کنند.
در پارک خانم هایى به عنوان پارکبان بر مسائل امنیتى و اخلاقى نظارت دارند و همچنین از فضاى سبز و محیط بوستان حفاظت مى کنند. نهاد امر به معروف و نهى از منکر نیز به صورت مخفى در بوستان حضور دارند که در صورت مشاهده افراد فرصت طلب و سودجو با آنها برخورد مى کنند. این نیروها براى ما آرامش خاطر هستند، زیرا کسانى که مسئله اى ندارند خیال شان راحت است که این فضا کنترل مى شود و کسانى هم که به دنبال فضایى براى سوءاستفاده هستند از فعالیت شان جلوگیرى مى شود.»
از پروژه هاى در حال احداث بگویید.
برخى از امکانات این بوستان در دست احداث مى باشد. مثل ساختمان کانون مهر که براى استفاده رایگان خانم هاى بازنشسته است؛ مجموعه اى که شامل خدمات پزشکى، درمانى، مشاوره، ورزشى و ... مى باشد و پروژه ساخت آن در اردیبهشت ماه 87 با حضور هیئت دولت افتتاح شده است. احداث استخر سرپوشیده و سالن ورزشى توسط سازمان تربیت بدنى، ساخت آب نما و پیاده رو مقابل بازارچه دائمى از دیگر پروژه هاى در حال انجام است.
بعد از احداث بوستان چه فعالیت هاى ورزشى و فرهنگى انجام شده است؟
برگزارى جشن در روز میلاد حضرت زهرا(س)، که مسابقه ورزشى و گلکارى براى بانوان، مسابقه نقاشى و کتابخوانى براى بچه ها از جمله برنامه هاى این جشن بوده است. هدف ما از برگزارى این جشن ها تشویق خانم ها به ورزش و جلب توجه آنها به فضاهاى سبز خانه و همچنین تشویق بچه ها به کتابخوانى و بالابردن سطح فرهنگ آنها بوده است که در پایان جشن به برگزیدگان در هر بخش هم جوایزى داده شد.
برگزارى جلسه پرسش و پاسخ با حضور کارشناس تغذیه و روانشناس، قدردانى از خانم هاى موفق معرفى شده از سوى کمیته امداد امام خمینى(ره)، برپایى مسابقات ورزشى بسیج و هلال احمر، اختصاص فضایى براى تمرین هیئت گلف و تنیس خاکى و برگزارى اردوهایى براى دانش آموزان، دانشجویان و همچنین اعضاى بسیج و کانون هاى قرآنى از دیگر فعالیت هاى انجام شده مى باشد.
هدف از راه اندازى بوستان نرگس چه بوده است؟
هدف ایجاد یک محیط امن، شاد و جذاب براى آموزش، تفریح و ورزش بانوان و تأمین سلامت جسم و روح آنها بوده است. بدین نحو که از طریق استفاده از فضاى باز، امکانات و برنامه هاى ورزشى سلامت جسم خود را تضمین کنند و با شرکت در کلاس هاى آموزشى مختلف و با بالابردن خلاقیت و سطح آگاهى و فرهنگ شان، سلامت روح خود را تأمین کنند. ما مى خواهیم این اهداف صد در صد تحقق یابد ولى اگر یک درصد هم جواب دهد ما خوشحال مى شویم. برگزارى جشنواره ها و نمایشگاهها از دیگر اهداف ما بوده که اکثر مواقع در سالن هاى موقت برپا شده و متأسفانه هنوز در بوستان فضاى سرپوشیده اى به شکل سالن و مجهز به امکانات، موجود نمى باشد تا به راحتى برنامه ها اجرا شوند.
به بحث خوداشتغالى، اشتغال زایى و امنیت شغلى خانم ها توجه زیادى کرده ایم و با احداث بازارچه دائمى و گماشتن پارکبان هاى زن در بوستان به این مقوله تحقق بخشیده ایم. در راستاى این هدف تمایل به برپایى بازارچه هاى فصلى هم داریم. ما درصدد هستیم تا این مکان علاوه بر پارک به نوعى مکمل هاى خانه هاى فرهنگ باشد تا دختران جوان ما از هر قشرى و سنى درباره بیشتر مسائل جامعه آگاهى داشته باشند و به جاى قدم زدن در خیابان ها، در بوستان ما قدم بزنند و لذت ببرند. اگر چه این اهداف و خواسته ها ایده آل و آرمانى است ولى حقیقتا تحقق یافتنى است و ما با تمام وجود پیگیر این برنامه ها و اهداف هستیم.
چه برنامه ها و پروژه هایى را براى این بوستان در نظر دارید؟
اگر امکانات این مجموعه کامل شود، برنامه ها و ایده هاى جالب و متنوعى براى خانم ها در نظر داریم. بیشتر قصد داریم آموزش مان را روى مادران متمرکز کنیم. اگر مادر یک خانواده از نظر فکرى، اخلاقى و رفتارى سالم باشد، خود به خود خانواده و فضاى خانه سالم مى شود. یکى از ایده هاى ما برگزارى جشنواره تغذیه و سلامتى به طور اختصاصى در استان قم است، تا خانم ها علاوه بر نحوه پخت غذا، به سلامت و خواص آن اهمیت بیشترى دهند. برپایى کلاس هاى مذهبى، روانشناسى، نقد، شب شعر و ...، راه اندازى بازارچه هاى فصلى، توسعه بازارچه هاى دائمى، برگزارى جشن و نمایشگاه به مناسبت هاى مختلف، احداث مهدکودک، رستوران، آمفى تئاتر، پارک ترافیک براى بچه ها با هدف آشنایى آنها با علائم و مقررات راهنمایى و رانندگى و همچنین اختصاص فضایى براى کاشت گیاهانى که در قرآن از آنها نام برده شده همراه با ذکر نکاتى در باره آنها از جمله پیشنهادات ما بوده است. در نظر داریم باغ مقابل کتابخانه را براى استفاده علاقمندان به مطالعه در فضاى باز احیاء کنیم که البته این فضا در نظر گرفته شده ولى هنوز اختصاصى نشده است.
با توجه به امکانات فراهم شده استقبال خانم ها از بوستان نرگس چگونه بوده است؟
اگر چه امکانات ما، کم است ولى استقبال بانوان از این مکان خوب بوده است. از بیست فروردین تا پایان اردیبهشت ماه امسال بیش از پانزده هزار دانش آموز به بوستان ما آمده اند. استقبال از ورزش صبحگاهى در سنین مختلف خوب بوده است و بسیارى از بانوان ورزشکارمان این محیط را براى تمرین انتخاب مى کنند. اخیرا تعدادى از خانم هاى ساکن در محدوده اطراف این بوستان، در نمازخانه، کلاس قرآن و تفسیر، برگزار مى کنند. در یک حرکت خودجوش گروهى از مادران همراه فرزندان خود به این مجموعه آمده و براى ارتباط بیشتر و نزدیکتر با کودکان شان، دسته جمعى بازى هاى مختلفى انجام دادند. حتى بسیارى از خانم ها همراه با اقوام و دوستان خود براى صرف ناهار، شام و یا عصرانه به اینجا مى آیند و گاهى مهمانى هاى خود را در بوستان ما برگزار مى کنند. با این کار خیلى از تشریفات کم شده، فشارها از روى دوش میزبان برداشته و همکارى و تمایل براى تعامل زیاد مى شود.
مهم ترین موانعى که پیش رو دارید؟
عمده ترین مشکل، زمان بر بودن کار ماست. اکثر مسئولان شهر و صاحبنظران نسبت به این مجموعه نظر مثبتى داشته اند. اگر چه کمبودهاى زیادى داریم ولى به دنبال این هستیم که جوّى آرام و سالم در پارک داشته باشیم و به همه نیروهاى خود تأکید کرده ایم که رفتارشان با مراجعین، اخلاقى و ملایم باشد. متأسفانه به علت اشراف ساختمان هاى دیگر به این بوستان، خانم ها باید در فضاهاى باز باحجاب تردد کنند، ما پذیراى حضور خانم ها به بوستان هستیم و از طرح ها و پیشنهادات آنها براى هر چه بهتر شدن این مجموعه استقبال مى کنیم.
فضاى سبز بوستان نرگس
خانم «زهره قادرى» کارشناس فضاى سبز و ناظر پیمان این بوستان است که در همه پروژه ها همکارى مى کنند. وى در باره فضاهاى احیاء شده در بوستان مى گوید: «مساحت کل چمن در فضاى بوستان شش هزار و هشتصد متر مربع است. درختچه هاى زینتى و گل هاى فصلى در چهارهزار متر مربع کاشته شده اند که در کنار گل ها روى یک تابلوى کوچک نام آنها نصب شده است. فضاى باغ در این بوستان حدود سه و نیم هکتار مى باشد و در حال افزایش سکوهاى نشیمن، مبلمان پارکى، پیاده روها، تکمیل روشنایى و احیاء باغ ها و نهرهاى زراعى در داخل بوستان هستیم.»
خانم «قادرى» درباره نحوه نظارت و حفاظت محیط مى افزاید: «فضاى سبز بوستان توسط پیمانکار بخش خصوصى نگهدارى مى شود و من در پروژه هاى فنى و عمرانى شرکت ندارم ولى سعى مى کنم مشکلات احتمالى پروژه ها در حین کار را رفع کنم تا امکانات زودتر تکمیل شوند. حفاظت و نگهبانى از فضاى سبز و چمن کارى این بوستان، در دو شیفت صبح و عصر توسط نیروهاى پارکبان انجام مى گیرد و همه تلاش ما در جهت استفاده بهینه از فضاهاى بوستان است.»
ورزش صبحگاهى در فضاى باز
یکى از پرطرفدارترین برنامه هاى ورزشى در بوستان نرگس، ورزش صبحگاهى است که هر روز صبح با حضور مربى و جمع زیادى از خانم ها برگزار مى شود. «خانم دانشمند» مربى این برنامه، حدود هشت سال سابقه مربیگرى دارد. وى در مورد توجهش به ورزش مى گوید: «بعد از عبور از سى سالگى، بدن شروع به چربى سازى مى کند. وقتى خانم ها به طور منظم ورزش کنند بدن آنها به جاى چربى، عضله مى سازد و حجم عضله در بدن آنها بالا مى رود. در این صورت با بالا رفتن سن، بدن فرم خود را از دست نمى دهد و همان طور شاداب مى ماند. عضله ها از بروز بسیارى از ناراحتى هاى مفصلى، عوارض استخوانى، آسیب ها و ... جلوگیرى مى کنند. ابتدا طبق قاعده و اصول مراحل گرم کردن، بدنه ورزش، سرد کردن، و ریلکسیشن را اجرا مى کنیم و سپس براى خانم هایى که ناراحتى هاى خاصى دارند، نرمش ها و ورزش هاى متفاوتى را ارائه مى دهیم. کسانى که براى ورزش به اینجا مى آیند از درون شادترند و حتى در منزل هم با خانواده خود اخلاق بهتر و رابطه صمیمى ترى دارند. حتى تعدادى از خانم ها که دچار بیمارى هایى چون فشارخون، دیسک کمر و سردردهاى میگرنى بوده اند با حضور مداوم و رعایت برخى نکات، تا حدودى بهبود یافته اند.»
چرا مربیگرى در این بوستان را انتخاب کردید؟
در ابتدا ورزشم را با کوهنوردى شروع کردم که نسبتا ورزش دشوارى است. چند ماهى که ادامه دادم، احساس علاقه و نیاز کردم، چون با طبیعت آرامش مى گیرم و روح ما نیازمند فضاى باز است. ورزش به صورت دسته جمعى و در این فضا تأثیر بیشتر و بهترى را دارد. همزمان با تأسیس این بوستان همراه خانم ها ورزش صبحگاهى مى کنم و علاقه زیادى به این محیط دارم. هواى اینجا پاک است و سر و صدایى از اطراف شنیده نمى شود. سعى مى کنم در این جمع صمیمى، نکاتى را درباره تغذیه سالم و مصرف مواد غذایى رژیمى به خانم هاى علاقمند متذکر شوم. ما در کنار این ورزش، برنامه استخر و مسابقه هم داریم.
تفاوت ورزش در این فضاى باز در مقایسه با سایر فضاها چیست؟
این فضاى باز مراحل ورزش را دلچسب تر مى کند و به راحتى مى توانیم حرکات مختلفى را انجام دهیم. با توجه به مجاورت بوستان با کوههاى اطراف، اکسیژن در اینجا خیلى بیشتر از سالن هاى ورزشى است، در نتیجه در حین ورزش مقدارى کالرى که سوخته مى شود، زیادتر است و خانم ها حتى با یک ساعت ورزش مداوم هم خسته نمى شوند. در سالن هاى ورزشى به علت کمبود اکسیژن، على رغم اینکه زیاد عرق مى کنیم ولى کالرى کمترى مى سوزانیم و فضاى باز این بوستان از این لحاظ یک مزیت محسوب مى شود. این مسئله در کاهش وزن، تأثیر بیشترى دارد، البته هدف بیشتر تمرکز روى سلامتى خانم هاست تا کاهش وزن آنها. همه گروه ورزش کردن در این فضاى باز را دوست دارند، تنها به مکانى داراى سقفى مستحکم نیاز داریم که به راحتى آسیب نبیند و نظارت بهترى داشته باشد تا وسایل ورزشى خود را در همین مکان قرار دهیم.
توصیه شما به خانم ها!
سعى کنند از این فرصت ها استفاده کنند. صبح ها کمى زودتر از خواب بیدار شوند و به ورزش کردن اهمیت دهند و حتما یک ساعت قبل از ورزش، صبحانه مختصرى بخورند. در صورت داشتن اضافه وزن به جاى رژیم هاى سخت و وحشتناک که باعث فشارهاى مختلف به بدن مى شود، با ورزش، وزن خود را کاهش دهند و فعالیت و تحرک خود را بیشتر کنند و مقدار مصرف کالرى خود را کم کرده و از غذاهاى کم کالرى ولى پرحجم استفاده کنند. همه نسبت به بدن و سلامتى خود مسئولند. هر چه براى بدن خود ارزش بیشترى قائل شویم، به همان مقدار هم بدن ما پاسخگوست و این با قانون عمل و عکس العمل همزاد است.
ورزش همگام با مطالعه
کتابخانه واقع در بوستان نرگس زیر نظر کتابخانه هاى عمومى استان است و دختران دوازده سال به بالا حق عضویت در آن را دارند. کتاب هاى موجود در کتابخانه براى استفاده عموم در نظر گرفته شده اند و شامل موضوعاتى چون: مذهبى، روانشناسى، کودک، نوجوان، ادبیات ایران، تاریخى و ... مى باشد. کتاب هاى بخش مرجع براى استفاده خانم ها داخل سالن امانت داده مى شوند.
خانم «شهلا دهقانى» فوق دیپلم کتابدارى و اطلاع رسانى و مدیر کتابخانه درباره هدف راه اندازى این کتابخانه مى گوید: «عمده ترین هدف ما ترویج فرهنگ مطالعه و بالا بردن سطح آگاهى مخاطبان است. در واقع به گونه اى کتاب درمانى مى کنیم و با توجه به نیاز و روحیه مراجعه کنندگان کتاب در اختیارشان قرار مى دهیم. در راستاى این اهداف کتاب ها را به روز افزایش مى دهیم و داخل کتابخانه، کلاس هاى فرهنگى و هنرى برگزار مى کنیم.»
از نگاه دیگران
«مریم. س» فرهنگى بازنشسته اى که حدود سه هفته است براى ورزش صبحگاهى به این بوستان مى آید، در مورد علت علاقه اش به ورزش مى گوید: «من وقت آزاد زیاد دارم، اگر مدام در خانه باشم احساس بیهودگى و کسالت مى کنم و خیلى زود خسته مى شوم. از زمانى که براى ورزش به اینجا مى آیم دوباره انرژى و شادابى دوران فعالیتم را یافته ام و حتى در طى این مدت کوتاه، احساس بهترى دارم و در طول روز با نشاطم و فرصت کافى براى انجام همه کارهایم را دارم. هر خانمى اگر یک هفته منظم براى ورزش به اینجا بیاید علاقمند مى شود. فعالیت دسته جمعى مرا ملزم مى کند تا ساعت معینى از خواب بیدار شوم به بوستان بیایم و همه حرکات را همراه مربى تکرار کنم.»
«ساحل سادات جدا» دوازده ساله که همراه دوستان خود به بوستان نرگس آمده، درمورد علت انتخاب این بوستان براى تفریح مى گوید: «اینجا فضا و امکانات خوبى براى تفریح و ورزش دارد و چون آقایان حضور ندارند ما راحت تر هستیم. خیلى زیاد به ورزش اهمیت مى دهم، چون دوست دارم همیشه سالم باشم. دوچرخه سوارى کنم با دوستانم از پیست اینجا استفاده مى کنم و لذت مى برم.»
«زهرا احمدى» سى ساله و خانه دار، از احداث چنین مکانى راضى است او مى گوید: «به نظرم وجود این فضاها براى هر منطقه از استان لازم است تا مشکلى در رفت و آمد نباشد. ما حتى مکان کافى براى تفریح و ورزش خانواده ها نداریم چه برسد به جایى مناسب براى خانم ها. متأسفانه در جامعه ما خیلى به محیط هاى ورزشى، آن طور که شایسته است بها داده نمى شود.»
«ستاره» دختر جوانى است که مشغول مطالعه بوده و خود را براى شرکت در کنکور سراسرى آماده مى کند. او درباره امکانات بوستان نرگس مى گوید: «من اغلب اوقات از سالن مطالعه استفاده مى کنم و به ندرت سراغ وسایل ورزشى این مجموعه مى روم. اگر چه وسایل ورزشى اینجا جالب است ولى در کل از فضاى بوستان راضى نیستم، چون نواقص زیادى دارد. یکى از بزرگترین نقص ها این است که على رغم اینکه اینجا مکانى اختصاصى براى بانوان است ولى به علت اشراف مجتمع آپارتمان سازى باید در محوطه پارک با حجاب باشیم. باید بیشتر به اینجا رسیدگى شود تا این مشکلات کمتر شوند.»
کلام آخر
امروزه احداث چنین بوستان هایى در همه شهرهاى کشور یک امر ضرورى و پر اهمیت تلقى مى شود. از این حیث که با بکارگیرى امکانات و رفع موانع و کمبودها بتوان شرایطى را براى تفریح سالم و گسترش ورزش بانوان فراهم آورد، نه با این منظور که فقط از ورود آقایان به پارک جلوگیرى شود. بوستان نرگس به عنوان مجموعه اى اختصاصى براى بانوان هنوز نتوانسته موانع را به طور کامل برداشته و به اهداف آموزشى و تفریحى خود برسد. لازم است مسئولان با عنایت بیشترى به تکمیل امکانات اقدام کنند و با گماشتن مربیان مجرب و آگاه و هدایت خانم ها به این مجموعه ها گامى مؤثر در جهت ارتقاء سطح فرهنگى، اجتماعى و ورزشى بانوان کشورمان بگذارند.
منبع: پیام زن : دی 1387 - شماره 202