روز دهم ماه محرم ـ معروف به روز عاشورا ـ عظيم‏ترين روز سوگوارى و ماتم در فرهنگ اسلامی به شمار می‏رود.
در دهمین روز ماه محرم الحرام سال 61 هجری قمری (مقارن با اکتبر سال 680 میلادی) بزرگ‏ترين فاجعه در حق اهل بیت پيامبر (ص) انجام ‏گرفت و امام حسين بن علی (ع) به همراه بیش از صد نفر از خاندان و یارانش به شکل دردناکی به شهادت رسیدند.

امام حسين‏(ع) كه به دعوت اهل كوفه به سوی مردم این شهر شتافته بود تا با کمک آنان ظلم را ریشه‏کن کند، پيش از رسيدن به كوفه، با پیمان‏شکنی مردم این شهر، در "سرزمین كربلا" به محاصره‏ نيروهاى دشمن درآمد. امام و خاندان و اصحابش، چون حاضر نشدند ذلت تسليم و بيعت با حكومت غاصب وظالم يزيدى را بپذيرند، با لب تشنه و با رشادتى شگفت، تا آخرين نفر جنگيدند و به شهادت رسيدند. بازماندگان و بانوان آن حضرت(ع) نیز به اسارت نيروهاى ظلمت درآمدند. 

• عاشورا ؛ روز سوگواری انبیاء و صالحان

مصیبت عاشورا آنقدر بزرگ و سوزناک است که چه قبل از رخ دادن آن و چه بعد از آن، انبیاء و صالحان و نیکوکاران به یاد آن گریسته و سوگواری کرده‏اند.

از امام باقر(ع) روایت شده است که: ام سلمه بر پیامبر وارد شد و دید که حسین بر سینه رسول‏الله نشسته است و آن حضرت هم می‏گرید. پیامبر(ص) با دیدن ام سلمه فرمود: «ای ام سلمه! اینک این جبرئیل است که به من خبر می‏دهد که این فرزند کشته خواهد شد...»

امام ‏صادق(ع) فرمود: «و اما يوم عاشورا فيوم اصيب فيه الحسين(ع‏) صريعاً بين اصحابه واصحابه حوله صرعى عراة‏» یعنی: «عاشورا روزى است كه حسين(ع) در ميان يارانش كشته برزمين افتاد، و ياران او نيز پيرامون او به خاك افتادند در حالی که از جور دشمنان، عريان بودند».

امام رضا(ع) فرمود: «من ‏كان عاشورا يوم مصيبته و بكائه جعل الله عز و جل يوم القيامة يوم فرحه و سروره‏» یعنی: «هركس را كه عاشورا روز مصيبت و اندوه و گريه باشد،خداوند قيامت را روز شادى او قرارمى‏دهد». 

• عاشورا ؛ روز ماتم پیروان اهل بیت(ع)

پيروان اهل بیت رسالت نیز به پیروی از پیشوایان خود، چهارده قرن است که ياد اين روز را زنده مى‏دارند؛ در این روز به سوگ مى‏نشينند؛ مجلس عزا برپا مى‏كنند؛ بر شهدای آن مى‏گريند؛ و آن حضرت را زيارت مى‏نمایند.

در دوران سلطه امويان و عباسيان، ظالمان و دشمنان اهل بیت(ع) اجازه مراسم رسمى و گسترده درسوگ امام حسين(ع) را نمى‏دادند؛ اما هر جا كه شيعيان قدرت و فرصتى يافته‏اند، سوگوارى پرشور و دامنه‏دارى در ايام عاشورا به راه انداخته‏اند. آنان همچنین آداب اين روز را رعایت کرده و می‏کنند؛ مانند: داشتن حالت صاحبان عزا و ماتم، ترك لذت‏ها، به دنبال كار نرفتن، چيزى براى خانه ‏ذخيره نكردن، پرداختن به سوگوارى و گريه و تباکی، تا ظهر چيزى نخوردن و نياشاميدن، انجام زیارت عاشورا و ... 

• عاشورا ؛ نماد آزادگی و مقاومت

عاشورا ـ علاوه بر آن که روز بزرگ عزا و ماتم است ـ از قرن‏ها پيش تاکنون به عنوان تجلى جنگ حق و باطل، و روز فداكارى و جانبازى در راه دين و عقيده شناخته شده و الهام‏بخش آزادگان و آزادیخواهان مسلمان و غیرمسلمان بوده است.

همانگونه که امام حسين بن على(ع) در اين روز، با يارانى‏ اندك ولى با ايمان و صلابت و عزتى شكوهمند، با سپاه سنگدل و پرشمار يزيد به مقابله برخاست و كربلا را به صحنه هميشه زنده عشق و حماسه و حريت مبدل ساخت، آزادگان جهان نیز برای مبارزه با غاصبان و ستمگران، به عده و عُده خویش نمی‏نگرند و سر از پا نمی‏شناسند.

عاشورا گر چه يك روز بود،اما دامنه تاثير آن تا ابديت‏ كشيده شد و چنان در عمق وجدان‏ها و دل‏ها اثر گذاشت كه از همان روز، قیام‏های پی در پی برای مبارزه با ظلم و ظالمان ـ با نام و الهام حسین ـ برپا شده است. 

• سایت عاشورا ؛ دائرة المعارف فرهنگ حسینی

سایت عاشورا ـ از مجموعه سایت‏های وابسته به پورتال اهل بیت(ع) ـ دائرة المعارفی از آموزه‏ها و عناصر فرهنگ حسینی را به علاقمندان در سراسر جهان تقدیم می‏کند.

در این سایت مجموعه‏ای از مفاهیم، مقالات، کتاب‏ها، اشعار، متون و نماها به شکل چندرسانه‏ای درباره امام حسین(ع) و خاندان و یاران او، قیام عاشورا، شناخت واقعه و شخصیت‏ها، دشمنان اهل‏بیت(ع)، تأثیرات عاشورا بر تاریخ اسلام و جهان، و کلیه مسائل مرتبط با آن، عرضه شده و هر روز در حال تکمیل است.