حكمت 200 اجتماعى
(مطالب حكمت 200 با مطالب حكمت 199 يكى است)
حكمت 201 اعتقادى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 512
ملائكه محافظ إنّ مع كلّ إنسان.. جنّة حصينة حكمت 201 (با هر انسانى دو فرشته است كه او را حفظ مىكنند.. أجل سپر نگهدارنده است)
حكمت 202 سياسى
خبر از هماهنگى سران جنگ جمل لا، و لكنّكما.. على العجز و الأود حكمت 202 (شما در تقويت حكومت شريك هستيد، و ياور حكومت در سختىها و مشكلات)
حكمت 203 اخلاقى
1- سفارش به تقوى أيّها النّاس اتّقوا اللَّه.. ذكركم حكمت 203 (مردم از خدائى بترسيد كه هر چه بگوئيد مىشنود) 2- ارزش ياد مرگ و بادروا الموت.. ذكركم حكمت 203 (بسوى مرگ بشتابيد كه اگر شما آن را فراموش كنيد او شما را از ياد نمىبرد)
حكمت 204 اخلاق اجتماعى
1- زشتى ناسپاسى لا يزهّدنّك فى المعروف.. المحسنين حكمت 204 (براى ناسپاسى مردم از كار نيك دست بر مدار)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 513
2- خداگرائى در عمل لا يزهّدنّك فى المعروف... المحسنين حكمت 204 (براى ناسپاسى مردم، از كار نيك فاصله مگير، زيرا كسانى تو را مىستايند كه از تو بهرهاى نبردند)
حكمت 205 علمى
1- گنجايش فراوان ظرف علم كلّ وعاء يضيق.. يتّسع به حكمت 205 (هر ظرفى پر مىشود جز ظرف علم كه هر چه در آن بريزى وسعتش بيشتر مىگردد) 2- آمادگى انسان براى علوم كلّ وعاء يضيق.. يتّسع به حكمت 205 (هر ظرفى پر مىشود جز ظرف علم كه هر چه در آن بريزى وسعتش بيشتر مىگردد)
حكمت 206 اخلاق اجتماعى
1- ره آورد بردبارى أوّل عوض.. على الجاهل حكمت 206 (نخستين فايده بردبارى آن است كه مردم از او حمايت مىكنند) 2- روش برخورد با جاهلان أوّل عوض.. على الجاهل حكمت 206 (نخستين فايده بردبارى آن است كه مردم از او حمايت مىكنند)
حكمت 207 اخلاقى
حكمت 207 206
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 514
حكمت 208 اخلاقى
1- ارزشهاى اخلاقى من حاسب... فهم علم حكمت 208 (كسى كه خود را محاسبه كند سود مىبرد) 2- مراحل خودسازى من حاسب... فهم علم حكمت 208 (كسى كه خود را محاسبه كند سود مىبرد)
حكمت 209 اعتقادى
1- دوران پيروزى امام زمان عليه السّلام لتعطفنّ الدّنيا.. و نجعلهم الوارثين حكمت 209 (دنيا پس از پشت كردن بما روى مىآورد) 2- پيروزى مستضعفين در آينده لتعطفنّ الدّنيا.. و نجعلهم الوارثين حكمت 209 (دنيا پس از پشت كردن بما روى مىآورد)
حكمت 210 اخلاقى
حكمت 210 208
حكمت 211 اخلاق سياسى، اجتماعى
1- برخى ارزشهاى اخلاقى، سياسى، اجتماعى الجود حارس.. و لا تأمننّ ملولا حكمت 211 (بخشش نگهدارنده است... بر انسانهايى كه استقامت ندارند تكيه مكن)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 515
حكمت 212 اخلاقى
1- خطر خود پسندى عجب المرء بنفسه احد حسّاد عقله حكمت 212 (خود پسندى يكى از آفات عقل است) 2- خود پسندى آفت عقل عجب المرء بنفسه احد حسّاد عقله حكمت 212 (خود پسندى يكى از آفات عقل است)
حكمت 213 اخلاق اجتماعى
1- روش برخورد با مشكلات أغض على القذى و الألم ترض ابدا حكمت 213 (مشكلات را تحمّل كن تا هميشه راضى باشى) 2- ضرورت تحمل بردبارى أغض على القذى و الألم ترض ابدا حكمت 213 (مشكلات را تحمّل كن تا هميشه راضى باشى)
حكمت 214 اخلاقى، روانى
1- روانشناسى من لان عوده كثفت اغصانه حكمت 214 (كسى كه ساقه وجودش نرم است شاخههايش فراوان است) 2- درخت نرم ساقه، پر شاخه است من لان عوده كثفت اغصانه حكمت 214 (كسى كه ساقه وجودش نرم است شاخههايش
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 516
فراوان است)
حكمت 215 سياسى
1- ضرر اختلاف الخلاف يهدم الرّأى حكمت 215 (اختلاف تصميم گيرى را نابود مىكند) 2- موانع تصميم گيرى درست الخلاف يهدم الرّأى حكمت 215 (اختلاف تصميم گيرى را نابود مىكند)
حكمت 216 اخلاقى
1- توانگرى عامل طغيانگرى است من نال استطال حكمت 216 (كسى كه به سرمايهاى برسد طغيان مىكند)
حكمت 217 علمى
مردم شناسى در مشكلات روزگار فى تقلّب الأحوال علم جواهر الرّجال حكمت 217 (در دگرگونى روزگار ماهيّت افراد شناخته مىشود)
حكمت 218 اخلاق اجتماعى
1- آفات دوستىها حسد الصّديق من سقم المودّة حكمت 218 (حسادت نسبت به دوست دليل بيمارى در دوستى است) 2- پرهيز از حسد در دوستىها
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 517
حسد الصّديق من سقم المودّة حكمت 218 (حسادت نسبت به دوست دليل بيمارى در دوستى است)
حكمت 219 علمى، اخلاقى
1- آفات عقل أكثر مصارع العقول تحت بروق المطامع حكمت 219 (قربانگاه عقلها در پرتو طمع ورزيهاست) 2- خطر روانى حرص و طمع أكثر مصارع العقول تحت بروق المطامع حكمت 219 (قربانگاه عقلها در پرتو طمع ورزيهاست)
حكمت 220 سياسى، قضائى
1- آفات قضاوت و داورى ليس من العدل على الثّقة بالظّنّ حكمت 220 (داورى با گمان، دور از عدالت است) 2- پرهيز از داورى با گمان ليس من العدل على الثّقة بالظّنّ حكمت 220 (داورى با گمان، دور از عدالت است)
حكمت 221 سياسى، اخلاقى
1- بدترين توشه قيامت بئس الزّاد إلى المعاد العدوان على العباد حكمت 221 (بدترين توشه سفر آخرت ستم بر بندگان است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 518
2- خطرات ستم كارى بئس الزّاد إلى المعاد العدوان على العباد حكمت 221 (بدترين توشه سفر آخرت ستم بر بندگان است)
حكمت 222 اخلاق اجتماعى
1- ارزش چشم پوشى من أشرف أعمال.. عمّا يعلم حكمت 222 (چشم پوشى يكى از بهترين كارهاى كريمان است) 2- نشانه بزرگوارى من أشرف أعمال.. عمّا يعلم حكمت 222 (چشم پوشى يكى از بهترين كارهاى كريمان است)
حكمت 223 اخلاقى
1- ارزش حياء و خويشتن دارى من كساه الحياء ثوبه لم ير النّاس عيبه حكمت 223 (كسى كه با حيا باشد عيب او پنهان است) 2- راه پرده پوشى من كساه الحياء ثوبه لم ير النّاس عيبه حكمت 223 (كسى كه با حيا باشد عيب او پنهان است)
حكمت 224 اخلاق اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 519
1- برخى از ارزشهاى اخلاقى بكثرة الصّمت.. الأنصار عليه حكمت 224 (سكوت فراوان موجب ابّهت و بزرگوارى است) 2- روابط پسنديده اجتماعى بكثرة الصّمت.. الأنصار عليه حكمت 224 (سكوت فراوان موجب ابّهت و بزرگوارى است)
حكمت 225 اخلاقى، بهداشتى
1- زيان بهداشتى حسادت العجب لغفلة.. الأجساد حكمت 225 (از غفلت حسودان نسبت به سلامتى خويش در شگفتم) 2- ترك حسادت و سلامتى تن العجب لغفلة.. الأجساد حكمت 225 (از غفلت حسودان نسبت به سلامتى خويش در شگفتم)
حكمت 226 اخلاقى
1- نكوهش از طمع كارى الطّامع فى وثاق الذّلّ حكمت 226 (طمعكار در بند ذلّت گرفتار است) 2- طمع كارى عامل ذلّتها الطّامع فى وثاق الذّلّ حكمت 226 (طمعكار در بند ذلّت گرفتار است)
حكمت 227 اعتقادى، معنوى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 520
1- تعريف ايمان الإيمان معرفة.. بالأركان حكمت 227 (ايمان شناخت قلبى و اقرار با زبان، و عمل با اعضاء و جوارح است) 2- مراحل ايمان كامل الإيمان معرفة.. بالأركان حكمت 227 (ايمان شناخت قلبى و اقرار با زبان، و عمل با اعضاء و جوارح است)
حكمت 228 اخلاق اجتماعى
1- دنيا شناسى من أصبح على الدّنيا.. لا يدركه حكمت 228 (كسى كه براى دنيا محزون باشد از قضاى الهى ناخشنود است) 2- روش برخورد با مشكلات دنيا من أصبح على الدّنيا.. لا يدركه حكمت 228 (كسى كه براى دنيا محزون باشد از قضاى الهى ناخشنود است) 3- ارزشها و ضدّ ارزشها و من أتى غنّيا.. ثلثا دينه حكمت 228 (كسى كه سرمايهدارى را احترام كند دو سوّم ايمان را از دست داده است) 4- خطرات دنيا پرستى و من لهج قلبه.. لا يدركه حكمت 228 3 (كسى كه دنيا پرست باشد.. اندوه او پايدار است) 5- چگونگى رابطه با قرآن
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 521
و من قرأ القرآن.. هزوا حكمت 228 2 (كسى كه قرآن بخواند و بجهنّم برود پس آيات خدا را به مسخره گرفته بود)
حكمت 229 اخلاقى، اقتصادى
1- نقش قناعت در اقتصاد سالم كفى بالقناعة ملكا حكمت 229 (ملك قناعت كافى است) 2- ارزش حسن خلق و بحسن الخلق نعيما حكمت 229 (نعمت حسن خلق كافى است)
حكمت 230 اقتصادى
1- شركت در تجارت ديگران شاركوا الّذي.. الحظّ عليه حكمت 230 (با كسى كه روزى به او روى آورد شريك شويد) 2- نقش دوستان در بهبودى اقتصاد شاركوا الّذي.. الحظّ عليه حكمت 230 (با كسى كه روزى به او روى آورد شريك شويد)
حكمت 231 تفسيرى
تفسير آيه انّ اللَّه يأمر بالعدل و الاحسان إنّ اللَّه يأمر.. التّفضل حكمت 231 (عدالت يعنى حق مردم را دادن، و احسان يعنى بيش از حق به مردم بخشيدن)
حكمت 232 اقتصادى، اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 522
1- ارزش جود و بخشش من يعط باليد الطّويلة حكمت 232 (كسى كه با دست كوتاه ببخشد با دست بزرگ مىگيرد) 2- پاداش سخاوتمندى من يعط باليد الطّويلة حكمت 232 (كسى كه با دست كوتاه ببخشد با دست بزرگ مىگيرد)
حكمت 233 سياسى، نظامى
1- نكوهش از جنگ طلبى لا تدعونّ إلى مبارزة.. مصروع حكمت 233 (كسى را به مبارزه نطلب، اگر تو را به مبارزه طلبيدند پاسخ ده) 2- ره آورد دردناك آغازگرى در جنگ لا تدعونّ إلى مبارزة.. مصروع حكمت 233 (كسى را به مبارزه نطلب، اگر تو را به مبارزه طلبيدند پاسخ ده)
حكمت 234 اخلاقى، روانى
1- روانشناسى متفاوت مردان و زنان خيار خصال النّساء.. يعرض لها حكمت 234 (برخى از صفات نيك زنان، صفات بد مردان است) 2- ارزشهاى اخلاقى بانوان خيار خصال النّساء.. يعرض لها (برخى از صفات نيك زنان، صفات بد مردان
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 523
حكمت 234 است)
حكمت 235 اخلاقى، اجتماعى
1- تعريف عاقل هو الّذى يضع الشّىء مواضعه حكمت 235 (عاقل كسى است كه هر چيزى را در جاى خود مىگذارد) 2- عاقل و نظم مديريت اجتماعى هو الّذى يضع الشّىء مواضعه حكمت 235 (عاقل كسى است كه هر چيزى را در جاى خود مىگذارد)
حكمت 236 اخلاقى
1- دنيا شناسى و اللَّه لدنياكم.. فى يد مجذوم حكمت 236 (دنياى حرام شما نزد من از استخوان خوك در دست جزامى زشتتر است) 2- امام على عليه السّلام و ترك دنيا و اللَّه لدنياكم.. فى يد مجذوم حكمت 236 (دنياى حرام شما نزد من از استخوان خوك در دست جزامى زشتتر است)
حكمت 237 عبادى
1- شناخت انواع عبادت إنّ قوما عبدوا اللَّه.. عبادة الأحرار حكمت 237 (برخى خدا را براى بهشت عبادت مىكنند كه اين عبادت تجّار است و برخى ديگر..) 2- روانشناسى عبادت كنندگان
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 524
إنّ قوما عبدوا اللَّه.. عبادة الأحرار حكمت 237 (برخى خدا را براى بهشت عبادت مىكنند كه اين عبادت تجّار است و برخى ديگر..)
حكمت 238 اخلاقى
1- مشكلات زن و زندگى المرأة شرّ كلّها.. لا بدّ منها حكمت 238 (زن دردسر است و بى دردسر نمىشود زندگى كرد) 2- ضرورت تحمل مشكلات المرأة شرّ كلّها.. لا بدّ منها حكمت 238 (زن دردسر است و بى دردسر نمىشود زندگى كرد)
حكمت 239 اخلاق اجتماعى
1- نكوهش از سستى كردن در كارها من أطاع التّوانى ضيّع الحقوق حكمت 239 (آن كس كه سستى كند حقوق را ضايع گرداند) 2- ضرر پيروى از سخن چين و من أطاع الواشى.. حكمت 239 (آن كس كه سخنچين را اطاعت كند دوستى باقى نمىگذارد)
حكمت 240 سياسى، اجتماعى
1- نكوهش از غصب اموال الحجر الغصيب... خرابها حكمت 240 (سنگ غصبى در گرو نابودى ساختمان است) 2- ره آورد خطرناك غصب
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 525
الحجر الغصيب.. خرابها حكمت 240 (سنگ غصبى در گرو نابودى ساختمان است)
حكمت 241 سياسى، اعتقادى
1- آينده دردناك ظالم يوم المظلوم على الظّالم.. حكمت 241 (روز مظلوم بر ستمگر دردناكتر است) 2- قيامت و مجازات ظالم يوم المظلوم على الظّالم.. حكمت 241 (روز مظلوم بر ستمگر دردناكتر است)
حكمت 242 اخلاقى
1- سفارش به تقوى اتّق اللَّه... و إن قلّ حكمت 242 (از خدا بترس هر چند اندك) 2- ارزش حياء و اجعل بينك و بين اللَّه.. حكمت 242 (بين خود و خدا پردهاى قرار ده هر چند نازك)
حكمت 243 علمى
1- روش صحيح پاسخگوئى إذا ازدحم الجواب خفى الصّواب حكمت 243 (وقتى جوابهاى گوناگون هجوم بياورد جواب درست پنهان مىشود) 2- آفات جواب دادن إذا ازدحم الجواب خفى الصّواب حكمت 243 (وقتى جوابهاى گوناگون هجوم بياورد جواب درست پنهان مىشود)
حكمت 244 اخلاقى، اعتقادى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 526
1- شناخت و اداى حقوق الهى إنّ للَّه فى كلّ نعمة.. بزوال نعمته حكمت 244 (خدا را در هر نعمتى حقّى است اگر پرداخت شود فزونى يابد و گرنه نعمتها نابود گردند) 2- علل نابودى نعمتها إنّ للَّه فى كلّ نعمة.. بزوال نعمته حكمت 244 (خدا را در هر نعمتى حقّى است اگر پرداخت شود فزونى يابد و گرنه نعمتها نابود گردند)
حكمت 245 روانى
1- يافتن و روى بر تافتن إذا كثرت المقدرة قلّت الشّهوة حكمت 245 (وقتى انسان چيزى را يافت علاقه او كم مىشود) 2- عشق و جدائى إذا كثرت المقدرة قلّت الشّهوة حكمت 245 (وقتى انسان چيزى را يافت علاقه او كم مىشود)
حكمت 246 اخلاقى
پرهيز از فرار نعمتها احذروا نفار النّعم... بمردود حكمت 246 (از فرار نعمتها بپرهيزيد زيرا هر فتنهاى باز نمىگردد)
حكمت 247 اخلاق اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 527
برترى كرم بر خويشاوندى الكرم أعطف من الرّحم حكمت 247 (كرامت از خويشاوندى برتر است)
حكمت 248 اخلاقى
1- تشويق حسن ظنّ من ظنّ بك خيرا فصدّق ظنّه حكمت 248 (كسى كه بتو نيّت خوش دارد او را تصديق كن) 2- ارزش تصديق كردن من ظنّ بك خيرا فصدّق ظنّه حكمت 248 (كسى كه بتو نيّت خوش دارد او را تصديق كن)
حكمت 249 اخلاقى
1- بهترين اعمال 1- بهترين اعمال أفضل الأعمال ما اكرهت عليه حكمت 249 (برترين اعمال آنكه با كراهت انجام دهى) 2- تلاش براى نيكوكارى أفضل الأعمال ما اكرهت عليه حكمت 249 (برترين اعمال آنكه با كراهت انجام دهى)
حكمت 250 اعتقادى
1- راه خداشناسى عرفت اللَّه.. و نقض الهمم حكمت 250 (خدا را با فسخ شدن تصميمها، گشوده شدن گرهها و شكسته شدن ارادهها شناختم) 2- مشاهده قدرت خدا در همه چيز عرفت اللَّه.. و نقض الهمم حكمت 250 (خدا را با فسخ شدن تصميمها، گشوده شدن
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 528
گرهها و شكسته شدن ارادهها شناختم)
حكمت 251 اخلاقى
1- دنيا شناسى مرارة الدّنيا حلاوة الآخرة.. حكمت 251 (تلخى دنيا، شيرينى آخرت را بهمراه دارد) 2- ضرورت تحمل تلخىهاى دنيا مرارة الدّنيا حلاوة الآخرة.. حكمت 251 (تلخى دنيا، شيرينى آخرت را بهمراه دارد)
حكمت 252 اخلاقى، سياسى
1- فلسفه فروع دين فرض اللَّه الايّمان.. تعظيما للإمامة حكمت 252 (خدا ايمان را براى پاكى از شرك.. و اطاعت را براى بزرگداشت امامت قرار داد) 2- فلسفه احكام الهى فرض اللَّه الإيمان.. تعظيما للإمامة حكمت 252 (خدا ايمان را براى پاكى از شرك.. و اطاعت را براى بزرگداشت امامت قرار داد) 3- راههاى امنيت اجتماعى و الجهاد عزّا للإسلام حكمت 252 (جهاد براى عزّت اسلام است)
حكمت 253 سياسى
1- روش سوگند دادن ظالم أحلفوا الظّالم.. قد و حدّ اللَّه تعالى حكمت 253 (ظالم را بهنگام سوگند خوردن وادار كنيد كه از خدا بيزارى جويد و گرنه كيفر نمىشود)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 529
2- مجازات ستمكاران دروغگو أحلفوا الظّالم.. قد و حدّ اللَّه تعالى حكمت 253 (ظالم را بهنگام سوگند خوردن وادار كنيد كه از خدا بيزارى جويد و گرنه كيفر نمىشود)
حكمت 254 اقتصادى
1- هدفدارى در جمع آورى اموال يابن آدم.. فيه من بعدك حكمت 254 (اى پسر آدم، چنان در اموال خود عمل كن كه مىخواهى بعد از تو عمل كنند) 2- مصرف صحيح اموال يابن آدم.. فيه من بعدك حكمت 254 (اى پسر آدم، چنان در اموال خود عمل كن كه مىخواهى بعد از تو عمل كنند)
حكمت 255 اخلاقى، روانى
1- روانشناسى تند خوها الحدّة ضرب.. مستحكم حكمت 255 (تند خوئى نوعى جنون است زيرا زود پشيمان مىشود و اگر پشيمان نشود، ديوانه واقعى است) 2- ره آورد شوم تندى و خشونت الحدّة ضرب.. مستحكم حكمت 255 (تند خوئى نوعى جنون است زيرا زود پشيمان مىشود و اگر پشيمان نشود، ديوانه واقعى است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 530
حكمت 256 اخلاقى، بهداشتى
1- پرهيز از حسادت ورزيدن صحّة الجسد من قلّة الحسد حكمت 256 (سلامت تن در كمى از حسد است) 2- نقش حسادت در سلامتى تن صحّة الجسد من قلّة الحسد حكمت 256 (سلامت تن در دورى از حسد است)
حكمت 257 اخلاق خانوادگى
1- ضرورت آموزش خانواده يا كميل مر أهلك... حكمت 257 (اى كميل به خانوادهات فرمان ده كه روزها در كسب دانش و فضائل و شبها در رفع مشكلات مردمى كه در خوابند بكوشند) 2- راه صحيح تربيت خانواده يا كميل مر أهلك... حكمت 257 (اى كميل به خانوادهات فرمان ده كه روزها در كسب دانش و فضائل و شبها در رفع مشكلات مردمى كه در خوابند بكوشند)
حكمت 258 اخلاقى، اقتصادى
1- ارزش صدقه و انفاق إذ أملقتم فتاجروا اللَّه بالصّدقة حكمت 258 (آن گاه كه تهيدست شديد با صدقه دادن با خدا تجارت كنيد) 2- راه فقر زدايى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 531
إذ أملقتم فتاجروا اللَّه بالصّدقة حكمت 258 (آن گاه كه تهيدست شديد با صدقه دادن با خدا تجارت كنيد)
حكمت 259 اخلاق سياسى
1- نسبى بودن ارزشهاى اخلاقى الوفاء لأهل الغدر.. عند اللَّه حكمت 259 (وفا كردن با مردم نابكار نيرنگ است در نزد خدا) 2- با پيمان شكنان وفادار نباش الوقاء لأهل الغدر.. عند اللَّه حكمت 259 (وفا كردن با مردم نابكار نيرنگ است در نزد خدا)
حكمت 260 اخلاقى
1- راه مجازات گنهكاران كم من مستدرج.. بمثل الإملاء له حكمت 260 (چه گناهكارانى كه خدا به آنها احسان مىكند) 2- ترس از مهلت الهى كم من مستدرج.. بمثل الإملاء له حكمت 260 (چه گناهكارانى كه خدا به آنها احسان مىكند)
حكمت 261 سياسى
1- شكوه امام عليه السّلام از سستى ياران ما تكفوننى أنفسكم حكمت 261 (شما در مشكلات خود ماندهايد چگونه مرا
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 532
يارى مىدهيد) 2- علل سقوط كوفيان ما تكفوننى أنفسكم حكمت 261 (شما در مشكلات خود ماندهايد چگونه مرا يارى مىدهيد) 3- مظلوميت امام عليه السّلام ما تكفوننى أنفسكم حكمت 261 (شما در مشكلات خود ماندهايد چگونه مرا يارى مىدهيد)
حكمت 262 اعتقادى
1- راه شناخت حق و باطل يا حرث إنّك.. فتعرف من أتاه حكمت 262 (حارث تو به زير پايت نگاه كردى و سرگردان شدى) 2- ضرورت شناخت حق يا حارث إنّك.. فتعرف من أتاه حكمت 262 (اى حارث حق را نشناختى تا طرفداران حق را بشناسى) 3- مشكل بودن تحليلهاى سياسى يا حارث إنّك.. فتعرف من أتاه حكمت 262 (اى حارث حق را نشناختى تا طرفداران حق را بشناسى)
حكمت 263 سياسى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 533
خطرات حكومت و قدرت صاحب السّلطان.. بموضعه حكمت 263 (دوست سلطان مانند شير سوار است)
حكمت 264 اخلاق اجتماعى
1- خوشرفتارى با بازماندگان مردم أحسنوا فى عقب غيركم.. حكمت 264 (با بازماندگان مردم نيكى كنيد تا با فرزندان شما هم نيكى كنند) 2- ره آورد خوشرفتارى أحسنوا فى عقب غيركم.. حكمت 264 (با بازماندگان مردم نيكى كنيد تا با فرزندان شما هم نيكى كنند)
حكمت 265 روانى، اجتماعى
1- نقش حكما در بهداشت روانى إنّ كلام الحكماء.. كان داء حكمت 265 (سخن حكيمان اگر درست باشد درمان روح است و اگر اشتباه باشد درد بى درمان است) 2- نقش حكما در جامعه إنّ كلام الحكماء.. كان داء حكمت 265 (سخن حكيمان اگر درست باشد درمان روح است و اگر اشتباه باشد درد بى درمان است)
حكمت 266 علمى
1- روش صحيح پاسخ دادن إذا كان الغد.. و يخطئها هذا حكمت 266 (فردا بيا تا پاسخ دهم زيرا اگر تو فراموش كنى ديگران آن را بخاطر بسپارند)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 534
2- ضرورت آمادگى سؤال كننده إذا كان الغد.. و يخطئها هذا حكمت 266 (فردا بيا تا پاسخ دهم زيرا اگر تو فراموش كنى ديگران آن را بخاطر بسپارند)
حكمت 267 اخلاقى
1- آينده نگرى صحيح يابن آدم، لا تحمل همّ... برزقك حكمت 267 (اى پسر آدم، اندوه آينده را بر زندگى امروزت تحميل نكن، اگر عمر باقيمانده دارى روزى تو نيز خواهد رسيد) 2- پرهيز از غم و اندوه نيامده يابن آدم، لا تحمل همّ... برزقك حكمت 267 (اى پسر آدم، اندوه آينده را بر زندگى امروزت تحميل نكن، اگر عمر باقيمانده دارى روزى تو نيز خواهد رسيد)
حكمت 268 اخلاق اجتماعى
1- آئين دوستىها أحبب حبيبك هونا ما.. يوما ما حكمت 268 (دوستت را به اعتدال دوست دار كه روزى دشمن مىشود، و در دشمنى اعتدال را رعايت كن كه روزى دوست مىگردد) 2- پرهيز از افراط و تفريط در دوستى و دشمنى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 535
أحبب حبيبك هونا ما.. يوما ما حكمت 268 (دوستت را به اعتدال دوست دار كه روزى دشمن مىشود، و در دشمنى اعتدال را رعايت كن كه روزى دوست مىگردد)
حكمت 269 اخلاقى
1- روش برخورد با دنيا النّاس فى الدّنيا عاملان.. فيمنعه حكمت 269 (مردم در دنيا دو دستهاند برخى براى دنيا و برخى براى آخرت عمل مىكنند) 2- پرهيز از دنيا زدگى النّاس فى الدّنيا عاملان.. فيمنعه حكمت 269 (مردم در دنيا دو دستهاند برخى براى دنيا و برخى براى آخرت عمل مىكنند) 3- ضرورت آخرت گرائى النّاس فى الدّنيا عاملان.. فيمنعه حكمت 269 (مردم در دنيا دو دستهاند برخى براى دنيا و برخى براى آخرت عمل مىكنند)
حكمت 270 اقتصادى، فقهى
1- روش تقسيم بيت المال إنّ هذا القرآن.. و رسوله حكمت 270 (قرآن وقتى نازل شد كه اموال چهار قسم بود) 2- اموال اختصاصى كعبه و كان حلى الكعبة فيها حكمت 270 (زيور آلات كعبه را خدا بهمان حال باقى گذاشت)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 536
حكمت 271 اقتصادى، فقهى
1- شناخت حدود الهى أمّا هذا فهو.. فقطع يده حكمت 271 (بردهاى كه از بيت المال بود و بيت المال را دزديد حد ندارد، بر ديگرى حد دزدى اجرا مىشود) 2- روش صدور احكام اقتصادى أمّا هذا فهو.. فقطع يده حكمت 271 (بردهاى كه از بيت المال بود و بيت المال را دزديد حد ندارد، بر ديگرى حد دزدى اجرا مىشود)
حكمت 272 سياسى
ضرورت استقامت در برداشتن بدعتها لو قد استوت.. لغيّرت أشياء حكمت 272 (اگر از اين حادثه خلاص شوم، امورى را تغيير خواهم داد)
حكمت 273 اخلاقى
ارزش رضا و تسليم اعلموا علما يقينا.. منتهى رزقك حكمت 273 (به يقين بدانيد كه بيش از آنچه مقدّر شد به تو نخواهد رسيد) قناعت در زندگى وقف عند منتهى رزقك حكمت 273 (در مرزهاى نهائى روزى خود توقّف كن)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 537
حكمت 274 اخلاقى
1- ضرورت استفاده از علم لا تجعلوا علمكم جهلا.. فأقدموا حكمت 274 (علم خود را جهل مپنداريد.. به آنچه مىدانيد عمل كنيد) 2- پرهيز از جهل گرائى لا تجعلوا علمكم جهلا.. فأقدموا حكمت 274 (علم خود را جهل مپنداريد.. به آنچه مىدانيد عمل كنيد)
حكمت 275 اخلاقى
1- برخى از ضد ارزشها إنّ الطّمع مورد غير مصدر حكمت 275 (طمع وارد كننده منافع است نه صادر كننده) 2- خطر طمع و هوا پرستى إنّ الطّمع مورد... غير وفىّ حكمت 275 (طمع وارد كننده منافع است نه صادر كننده)
حكمت 276 معنوى
روش دعا و نيايش اللّهمّ إنّى أعوذ بك.. من مرضاتك حكمت 276 (خدايا از اين كه داراى دو چهره باشم به تو پناه مىبرم)
حكمت 277 اخلاقى
سوگند امام لا و الّذى أمسينا منه حكمت 277 (نه سوگند به خدايى كه ما را در پس شب تار
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 538
نگه داشت)
حكمت 278 اخلاقى
ضرورت تداوم عمل قليل تدوم عليه.. مملول منه حكمت 278 (اندك جاودانه بهتر از فراوان خسته كننده است)
حكمت 279 فقهى، عبادى
1- شناخت جايگاه واجبات و مستحبات إذا أضرّت النّوافل... حكمت 279 (وقتى مستحبّات به واجبات زيان مىرساند آن را رها كنيد) 2- اهميت واجبات الهى إذا أضرّت النّوافل... حكمت 279 (وقتى مستحبّات به واجبات زيان مىرساند آن را رها كنيد)
حكمت 280 اخلاقى
نقش ياد مرگ در عمل گرائى و پاكى انسان من تذكّر بعد السّفر استعدّ حكمت 280 (كسى كه دورى سفر قيامت را بياد آورد آماده مىشود)
حكمت 281 علمى
1- انواع راههاى كسب علوم ليست الرّويّة كالمعاينة حكمت 281 (تفكّر كردن چون مشاهده نيست)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 539
2- ارزش تجربه و آزمايش ليست الرّويّة كالمعاينة حكمت 281 (تفكّر كردن چون مشاهده نيست)
حكمت 282 اخلاقى، اجتماعى
1- موانع پند و اندرز دادن بينكم و بين الموعظة حجاب حكمت 282 (بين شما و اندرزها پردهاى از غفلتها وجود دارد) 2- هوا پرستى مانع پند پذيرى بينكم و بين الموعظة حجاب حكمت 282 (بين شما و اندرزها پردهاى از غفلتها وجود دارد)
حكمت 283 سياسى
علل سقوط يك جامعه جاهلكم مزداد و عالمكم مسوّف حكمت 272 (جاهلان شما در عمل پر تلاش، و دانشمندان شما سستى مىورزند)
حكمت 284 علمى
رهآورد علم و دانش قطع العلم عذر المتعلّلين حكمت 284 (دانش، عذر بهانه جوها را بر طرف مىكند)
حكمت 285 علمى
خطر از دست دادن فرصتها كلّ معاجل.. بالتّسويف حكمت 285 (هر مهلت پايان يافتهاى خواهان مهلت و
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 540
آنانكه مهلت دارند كوتاهى مىكنند)
حكمت 286 سياسى
پشت كردن روزگار ما قال النّاس.. يوم سوء حكمت 286 (مردم به چيزى آفرين نگفتند جز آنكه روز بدى فراهم شد)
حكمت 287 اعتقادى
مشكل بودن شناخت قضاء و قدر طريق مظلم.. فلا تتكلّفوه حكمت 287 (قضا و قدر راه تاريكى است از آن نرويد)
حكمت 288 علمى
مجازات الهى محروميت از دانش و علوم إذا أرذل اللَّه عبدا خظر عليه العلم حكمت 288 (هر گاه خدا بخواهد بندهاى را ذليل كند دانش را از او دور مىسازد)
حكمت 289 اخلاقى
1- سيماى انسان كامل كان لى فيما مضى أخ.. فيخالفه حكمت 289 (در گذشته برادرى داشتم كه دنيا در چشم او كوچك بود) 2- شناخت ارزشهاى والاى اخلاقى كان لى فيما مضى أخ.. فيخالفه حكمت 289 (در گذشته برادرى داشتم كه دنيا در چشم او كوچك بود)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 541
حكمت 290 عبادى
1- ضرورت ترك گناه يجب ألّا يعصى شكرا لنعمه حكمت 290 (لازم بود كه خدا را بپاس نعمتها نافرمانى نكنيم) 2- ضرورت شكر گذارى در برابر نعمتها لو لم يتوعّد اللَّه.. شكرا لنعمه حكمت 290 (اگر وعده عذاب هم نبود براى شكر گذارى نعمتها لازم بود گناه نكنيم)
حكمت 291 اخلاق اجتماعى
1- روش برخورد با مصيبتها يا أشعث، إن تحزن.. و رحمة حكمت 291 (اى اشعث اگر محزون شوى شايسته است اما اگر صبر كنى خدا تو را پاداش مناسب خواهد داد) 2- پاداش صبر و تحمل و حزنك و هو ثواب و رحمة حكمت 291 (مرگ پسر تو را اندوهناك ساخت كه براى تو ثواب و رحمت است)
حكمت 292 اخلاقى
1- صبر ناممكن در عزاى رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله إنّ الصّبر لجميل إلّا عنك حكمت 292 (اى رسول خدا صبر خوب است جز به مصيبت تو)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 542
2- بىتابى ارزشمند و إنّ الجزع لقبيح إلّا عليك حكمت 292 (بى تابى زشت است جز در فراق تو)
حكمت 293 اخلاق اجتماعى
1- آئين دوست يابى لا تصحب المائق.. أن تكون مثله حكمت 293 (با احمق همراهى مكن كه كارهاى خود را درست جلوه داده و دوست دارد مثل او باشى) 2- پرهيز از دوستى با احمق لا تصحب المائق.. أن تكون مثله حكمت 293 (با احمق همراهى مكن كه كارهاى خود را درست جلوه داده و دوست دارد مثل او باشى)
حكمت 294 علمى
فاصله مشرق و مغرب مسيرة يوم للشّمس حكمت 294 (فاصله بين مشرق و مغرب يك روز راه خورشيد است)
حكمت 295 اخلاق اجتماعى
1- شناخت انواع دوستان و دشمنان أصدقاؤك ثلاثة.. و صديق عدّوك حكمت 295 (دوستان تو سه گروهند، دوست تو، دوست دوست تو و دشمن دشمن تو)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 543
2- آئين دوست دارى أصدقاؤك ثلاثة.. و صديق عدّوك حكمت 295 (دوستان تو سه گروهند، دوست تو، دوست دوست تو و دشمن دشمن تو)
حكمت 296 سياسى
روش برخورد با دشمن لرجل رآه يسعى.. ليقتل ردفه حكمت 296 (تو مانند مردى هستى كه نيزه بر خود مىزند تا سوار پشت سرش را بكشد)
حكمت 297 سياسى، اجتماعى
1- ضرورت عبرت گرفتن از حوادث ما أكثر العبر و أقلّ الإعتبار حكمت 297 (چه فراوان است عبرتها و اندكند عبرت گيرندگان) 2- فراوانى عبرتها ما أكثر العبر و أقلّ الإعتبار حكمت 297 (چه فراوان است عبرتها و اندكند عبرت گيرندگان)
حكمت 298 اخلاق سياسى
1- اعتدال در دوستى و دشمنى من بالغ فى الخصومة أثم.. من خاصم حكمت 298 (كسى كه در دشمنى افراط كند گناه كرده و كسى كه كوتاهى كند بر خود ستم كرده است) 2- خطرات دشمنى و خصومت
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 544
من بالغ فى الخصومة أثم.. من خاصم حكمت 298 (كسى كه در دشمنى افراط كند گناه كرده و كسى كه كوتاهى كند بر خود ستم كرده است)
حكمت 299 عبادى
1- راه جبران گناهان ما أهمّنى ذنب.. و أسأل اللَّه العافية حكمت 299 (آنچه بين من و خدا روا نيست مرا رنج نمىدهد كه مهلت دو ركعت نماز را داشته باشم) 2- نقش نماز در پاكسازى گناهان ما أهمّنى ذنب.. و أسأل اللَّه العافية حكمت 299 (آنچه بين من و خدا روا نيست مرا رنج نمىدهد كه مهلت دو ركعت نماز را داشته باشم)
حكمت 300 اعتقادى، اقتصادى
1- رزق و روزى فراگير الهى كيف يحاسب اللَّه... كما يرزقهم حكمت 300 (همان گونه كه بندگان را روزى مىدهد، حساب همه آنان را مىرسد) 2- درك چگونگى محاسبه قيامت كيف يحاسب اللَّه... كما يرزقهم حكمت 300 (همان گونه كه بندگان را روزى مىدهد، حساب همه آنان را مىرسد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 545
حكمت 301 هنرى، اخلاقى
1- اهميّت نامه رسان رسولك ترجمان.. ما ينطق عنك حكمت 301 (نامه رسان تو نماينده عقل تو است و نامه تو گوياترين سخنگوى شماست) 2- اهميّت نامه رسولك ترجمان.. ما ينطق عنك حكمت 301 (نامه رسان تو نماينده عقل تو است و نامه تو گوياترين سخنگوى شماست)
حكمت 302 معنوى، اعتقادى
1- نيايش در سلامت و بيمارى ما المبتلى.. لا يأمن البلاء حكمت 302 (گرفتار بلا، از انسان سالم بيشتر به دعا محتاج نيست كه هر لحظه احتمال حوادث مىرود) 2- اهميّت دعا در سلامت ما المبتلى.. لا يأمن البلاء حكمت 302 (گرفتار بلا، از انسان سالم بيشتر به دعا محتاج نيست كه هر لحظه احتمال حوادث مىرود)
حكمت 303 اخلاقى
علل دنيا دوستى مردم النّاس أبناء الدّنيا.. على حبّ أمّه حكمت 303 (مردم، فرزندان دنيا هستند و كسى را در دوستى مادرش سرزنش نمىكنند)
حكمت 304 اخلاق اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 546
1- ضرورت دستگيرى از مستمندان إنّ المسكين رسول اللَّه.. فقد أعطى اللَّه حكمت 304 (نيازمند فرستاده خداست. كسى كه به او عطا كند به خدا بخشيده است) 2- نيازمند را پاسخ مثبت دهيد إنّ المسكين رسول اللَّه.. فقد أعطى اللَّه حكمت 304 (نيازمند فرستاده خداست. كسى كه به او عطا كند به خدا بخشيده است)
حكمت 305 اخلاق اجتماعى
نقش غيرت و پاكدامنى ما زنى غيور قطّ حكمت 305 (انسان غيرتمند هرگز زنا نمىكند)
حكمت 306 اعتقادى
أجل معين پاسدار انسان است كفى بالأجل حارسا حكمت 306 (أجل خوب نگهدارندهاى است)
حكمت 307 نظامى
ضرورت آمادگى در جنگ ينام الرّجل.. على الحرب حكمت 307 (آدم داغدار مىخوابد امّا مال غارت شده نمىخوابد)
حكمت 308 اخلاق اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 547
1- آئين دوستى مودّة الآباء.. إلى القرابة حكمت 308 (دوستى پدران عامل خويشاوندى فرزندان است) 2- ره آورد دوستى پدران مودّة الآباء.. إلى القرابة حكمت 308 (دوستى پدران عامل خويشاوندى فرزندان است)
حكمت 309 اخلاقى، معنوى
1- پرهيز از گمان مؤمن اتّقوا ظنون المؤمنين حكمت 309 (از گمان مؤمنان بپرهيزيد كه خدا حق را بر زبان آنها قرار داد) 2- مؤمن و امدادهاى الهى اتّقوا ظنون المؤمنين حكمت 309 (از گمان مؤمنان بپرهيزيد كه خدا حق را بر زبان آنها قرار داد)
حكمت 310 اعتقادى
1- شرايط ايمان كامل لا يصدق إيمان عبد.. بما فى يده حكمت 310 (ايمان بندهاى صادق نيست جز آنكه به آنچه در نزد خداست اطمينان بيشترى داشته باشد) 2- اطمينان به وعدههاى الهى لا يصدق إيمان عبد.. بما فى يده حكمت 310 (ايمان بندهاى صادق نيست جز آنكه به آنچه در نزد خداست اطمينان بيشترى داشته باشد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 548
حكمت 311 سياسى
1- نفرين حساب شده فضربك اللَّه بها.. العمامة حكمت 311 (اى انس بن مالك. اگر دروغ مىگوئى خدا سرت را به سفيدى روشنى مبتلا كند كه عمّامه آن را نپوشاند (بيمارى برص) 2- مجازات دروغگوئى فضربك اللَّه بها.. العمامة حكمت 311 (اى انس بن مالك. اگر دروغ مىگوئى خدا سرت را به سفيدى روشنى مبتلا كند كه عمّامه آن را نپوشاند (بيمارى برص)
حكمت 312 روانى، علمى
1- قلب و روح شناسى إنّ للقلوب إقبالا.. بها على الفرائض حكمت 312 (همانا قلبها گاهى نشاط و گاهى بى نشاط هستند آن گاه كه نشاط دارند مستحبّات و الّا به واجبات اكتفا كنيد) 2- روش بكارگيرى دل إنّ للقلوب إقبالا.. بها على الفرائض حكمت 312 (همانا قلبها گاهى نشاط و گاهى بى نشاط هستند آن گاه كه نشاط دارند مستحبّات و الّا به واجبات اكتفا كنيد)
حكمت 313 تفسيرى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 549
1- قرآن شناسى و فى القرآن نبأ.. ما بينكم حكمت 313 (در قرآن اخبار گذشتگان و آيندگان، و احكام مربوط به شما آمده است) 2- جامعيت قرآن و فى القرآن نبأ.. ما بينكم حكمت 313 (در قرآن اخبار گذشتگان و آيندگان، و احكام مربوط به شما آمده است) 3- بزرگترين منبع تاريخى و فى القرآن نبأ.. ما بينكم حكمت 313 (در قرآن اخبار گذشتگان و آيندگان، و احكام مربوط به شما آمده است)
حكمت 314 سياسى
1- مجازات آغاز كننده تجاوز ردّوا الجحر.. إلّا الشّرّ حكمت 314 (سنگ را بهمان جا كه انداختند باز گردانيد كه شر را جز با شر پاسخ نمىدهند) 2- برخورد قاطع با شر ردّوا الجحر.. إلّا الشّرّ حكمت 314 (سنگ را بهمان جا كه انداختند باز گردانيد كه شر را جز با شر پاسخ نمىدهند)
حكمت 315 هنرى، علمى
1- هنرى، علمى ألق دواتك.. بصباحة الخطّ حكمت 315 (در دوات خود ليقه بگذار، نوك قلم را نازك و بلند قرار ده.. كه به زيبائى خط سزاوار است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 550
2- راههاى زيبايى خط ألق دواتك.. بصباحة الخطّ حكمت 315 (در دوات خود ليقه بگذار، نوك قلم را نازك و بلند قرار ده.. كه به زيبائى خط سزاوار است)
حكمت 316 اعتقادى
1- فضائل امام على عليه السّلام أنا يعسوب المؤمنين و المال.. حكمت 316 (من پيشواى مؤمنان، و مال پيشواى بدكاران است) 2- مال پرستى علل دورى مردم از امام عليه السّلام أنا يعسوب المؤمنين و المال.. حكمت 316 (من پيشواى مؤمنان، و مال پيشواى بدكاران است)
حكمت 317 عقيدتى
اختلاف اعتقادى يهوديان إنّما اختلفنا عنه... قوم تجهلون حكمت 317 (ما در مورد آنچه از او رسيده اختلاف كرديم... شما مردم نادان هستيد)
حكمت 318 نظامى
1- علل غلبه امام عليه السّلام بر دلاوران ما لقيت رجلا.. نفسه حكمت 318 (كسى را ملاقات نكردم جز آنكه مرا بر ضد خودش كمك كرد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 551
2- نقش روان در قدرت جسم ما لقيت رجلا.. نفسه حكمت 318 (كسى را ملاقات نكردم جز آنكه مرا بر ضد خودش كمك كرد)
حكمت 319 اقتصادى
1- پرهيز از فقر يا بنىّ إنّى أخاف عليك الفقر حكمت 319 (پسرم من از فقر بر تو مىترسم) 2- خطرات فقر براى عقل و دين يا بنىّ.. فإنّ الفقر منقصة للدّين حكمت 319 (پسرم، همانا فقر دين را ناقص و عقل را سرگردان مىكند)
حكمت 320 علمى
1- روش پرسش سل تفقّها... شبيه بالجاهل المتعّنت حكمت 320 (براى كسب آگاهى بپرس... كه عالم خلافگو شبيه جاهل بهانه جوست) 2- ارزش آموزش علم فإنّ الجاهل المتعلّم شبيه بالعالم حكمت 320 (همانا نادان آماده آموزش، شبيه عالم است) 3- خطرات عالم بى عمل و إنّ العالم.. المتعنّت حكمت 320 (عالم خلافگو شبيه جاهل بهانه جو است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 552
حكمت 321 سياسى، اعتقادى
1- ضرورت مشورت با امام عليه السّلام لك أن تشير.. فأطعنى حكمت 321 (تو حق دارى نظر خود را بگوئى و من در آن بيانديشم و آن گاه كه تصميم گرفتم مرا اطاعت كنى) 2- ضرورت تسليم بودن در برابر تصميمات رهبرى لك أن تشير.. فأطعنى حكمت 321 (تو حق دارى نظر خود را بگوئى و من در آن بيانديشم و آن گاه كه تصميم گرفتم مرا اطاعت كنى)
حكمت 322 سياسى، اخلاق اجتماعى
1- ضرورت تحمل مشكلات جهاد أ تغلبكم نساؤكم.. حكمت 322 (آيا زنان شما بر شما غلبه كردند) 2- پرهيز از روش پادشاهان در راه رفتن ارجع، فإنّ مشى مثلك حكمت 322 (برگرد و دنبال من نيا كه اين گونه راه رفتن، عامل غرور والى و ذلّت مؤمن است)
حكمت 323 سياسى، اخلاقى
1- علل انحراف خوارج نهروان بؤسا لكم.. بهم النّار حكمت 323 (بدا بحال شما خوارج نفس آنها را فريب داد و به جهنّم وارد كرد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 553
2- خطر شيطان زدگى الشّيطان المضلّ حكمت 323 (شيطان گمراه كننده، خوارج را گمراه كرد)
حكمت 324 اخلاقى، اعتقادى
1- ضرورت پرهيز از گناهان در خلوتها اتّقوا معاصى اللَّه فى الخلوات حكمت 324 (در خلوتگاهها از خدا بترسيد زيرا خدائى كه مىبيند داورى مىكند) 2- نقش ياد خدا در مبارزه با گناهان اتّقوا معاصى اللَّه فى الخلوات حكمت 324 (در خلوتگاهها از خدا بترسيد زيرا خدائى كه مىبيند داورى مىكند)
حكمت 325 سياسى
1- عظمت شهادت محمد بن ابى بكر إنّ حزننا عليه.. حبيبا حكمت 325 (همانا اندوه ما به ميزان شادى شاميان است آنها دشمنى و ما دوستى را از دست دادهايم) 2- نقش محمد بن ابى بكر در ارتش و ياران امام عليه السّلام إلّا أنّهم نقصوا بغيضا حكمت 325 (شاميان دشمنى را از دست دادند)
حكمت 326 اخلاقى
1- مهلت 60 ساله براى توبه العمر الّذى أعذر.. ستّون سنة حكمت 326 (عمرى كه خدا عذر مىپذيرد شصت سال است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 554
2- ضرورت سبقت در توبه العمر الّذى أعذر.. ستّون سنة حكمت 326 (عمرى كه خدا عذر مىپذيرد شصت سال است)
حكمت 327 سياسى
1- پيروزى با گناه شكست است ما ظفر من ظفر الإثم به حكمت 327 (پيروز نشد آنكه گناه بر او پيروز شد) 2- غلبه با ستم مغلوب بودن است و الغالب بالشّرّ مغلوب حكمت 327 (كسى كه با بدى غلبه كرد، شكست خورده است)
حكمت 328 اقتصادى، اخلاقى، اجتماعى
1- مسئوليت الهى سرمايه داران إنّ اللَّه سبحانه فرض.. سائلهم عن ذلك حكمت 328 (خدا در اموال سرمايهداران سهمى براى فقرا قرار داد كه از آنها در قيامت سؤال خواهد شد) 2- حق الهى فقرا در اموال توانگران إنّ اللَّه سبحانه فرض.. سائلهم عن ذلك حكمت 328 (خدا در اموال سرمايهداران سهمى براى فقرا قرار داد كه از آنها در قيامت سؤال خواهد شد)
حكمت 329 اخلاق اجتماعى
1- ارزش بى نيازى از عذر آوردن
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 555
الاستغناء عن العذر.. حكمت 329 (بى نيازى از عذرخواهى، بهتر از عذر راست آوردن است) 2- عذر نياوردن از راستگويى بهتر است الاستغناء عن العذر.. حكمت 329 (بى نيازى از عذرخواهى، بهتر از عذر راست آوردن است)
حكمت 330 اخلاقى
پرهيز از گناهان نوعى شكرگذارى است أقلّ ما يلزمكم.. على معاصيه حكمت 330 (كمترين حق خدا بر شما آنكه با نعمتهاى الهى گناه نكنيد)
حكمت 331 عبادى
1- ارزش اطاعت و بندگى إنّ اللَّه سبحانه جعل الطّاعة حكمت 331 (خدا اطاعت را غنيمت زيركان قرار داد)
حكمت 332 سياسى
1- اهميت حكومت اسلامى السّلطان وزغة اللَّه فى أرضه حكمت 332 (رهبر عادل پاسدار الهى در زمين است) 2- پاسدار خدا در زمين السّلطان وزغة اللَّه فى أرضه حكمت 332 (رهبر عادل پاسدار الهى در زمين است)
حكمت 333 روانى، اخلاقى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 556
1- روانشناسى مؤمن المؤمن بشره.. و هو أذل من العبد حكمت 333 (مؤمن شادى او در چهره و اندوهش در دل نهفته است) 2- ارزشهاى اخلاقى المؤمن.. و هو أذل من العبد حكمت 333 (مؤمن در پيشگاه خدا از برده ذليلتر است)
حكمت 334 اخلاقى
1- راه مبارزه با غرور و آرزوها لو رأى العبد.. و غروره حكمت 334 (اگر بنده أجل و راه آخرت را درست بنگرد، آرزوها و غرور را دشمن مىدارد) 2- نقش ياد مرگ در خود سازى لو رأى العبد.. و غروره حكمت 334 (اگر بنده أجل و راه آخرت را درست بنگرد، آرزوها و غرور را دشمن مىدارد)
حكمت 335 اقتصادى
اموال در معرض حوادثند لكلّ امرىء.. و الحوادث حكمت 335 (براى هر انسانى در اموالش دو شريك مطرح است وارث و حوادث)
حكمت 336 اخلاق اجتماعى
1- مسئوليت وعده دادن المسئول حرّ حتّى يعد حكمت 336 (درخواست شده آزاد است تا آنكه وعده بدهد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 557
2- ضرورت عمل به وعدهها المسئول حرّ حتّى يعد حكمت 336 (درخواست شده آزاد است تا آنكه وعده بدهد)
حكمت 337 اخلاقى
1- نكوهش از عالم بى عمل الدّاعى بلا عمل كالرّامى بلا وتر حكمت 337 (خواننده بدون عمل چون تيرانداز بى كمان است) 2- نكوهش از تبليغ كننده بى عمل الدّاعى بلا عمل كالرّامى بلا وتر حكمت 337 (خواننده بدون عمل چون تيرانداز بى كمان است)
حكمت 338 علمى
1- اقسام علم العلم علمان.. إذا لم يكن المطبوع حكمت 338 (علم دو قسم است، فطرى و شنيدنى، دانش شنيدنى سودى ندارد جز آنكه با فطرت هماهنگ باشد) 2- ارزش علوم تجربى العلم علمان.. إذا لم يكن المطبوع حكمت 338 (علم دو قسم است، فطرى و شنيدنى، دانش شنيدنى سودى ندارد جز آنكه با فطرت هماهنگ باشد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 558
حكمت 339 سياسى
نقش قدرت در نظرات صواب الرّأى.. بذهابها حكمت 339 (درست بودن انديشه همراه قدرت است، با آن مىآيد و با رفتن آن مىرود)
حكمت 340 اخلاق اقتصادى
1- ارزش عفت و پاكدامنى فقرا العفاف زينة الفقر حكمت 340 (عفّت زينت فقر است) 2- شكر گذارى مسئوليت توانگران و الشّكر زينة الغنى حكمت 340 (شكر گذارى زينت بى نيازى است)
حكمت 341 سياسى، اعتقادى
1- آينده دردناك ستمگران يوم العدل على الظّالم أشد حكمت 341 (روز اجراى عدالت بر ستمگر سختتر است) 2- تلخى اجراى عدالت يوم العدل على الظّالم أشد حكمت 341 (روز اجراى عدالت بر ستمگر سختتر است)
حكمت 342 اخلاقى
1- ضرورت چشم ندوختن بدست ديگران الغنى الأكبر.. فى أيدى النّاس حكمت 342 (بى نيازى بزرگ نا اميدى از ديگران است) 2- نكوهش اميدوارى بخلق الغنى الأكبر.. فى أيدى النّاس حكمت 342 (بى نيازى بزرگ نا اميدى از ديگران است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 559
حكمت 343 سياسى، علمى
1- مردم شناسى الأقاويل محفوظة حكمت 343 (گفتارها حفظ مىشود، و باطنها آزمايش مىگردد) 2- برخى از ضد ارزشها الأقاويل محفوظة.. الكلمة الواحدة حكمت 343 (گفتارها حفظ مىشود، و باطنها آزمايش مىگردد)
حكمت 344 اخلاقى
1- محدوديتهاى انسان در دنيا معاشر النّاس.. كم من مؤمّل ما لا يبلغه حكمت 344 (اى مردم چه بسيار آرزوهائى كه به آن نمىرسند، چه بسيار خانههائى كه در آن مسكن نمىكنند) 2- شناخت مشكلات دنيا معاشر النّاس.. كم من مؤمّل ما لا يبلغه حكمت 344 (اى مردم چه بسيار آرزوهائى كه به آن نمىرسند، چه بسيار خانههائى كه در آن مسكن نمىكنند)
حكمت 345
1- ارزش پاكدامنى من العصمة تعذّر المعاصى حكمت 345 (ناتوانى بر گناه نوعى پاكدامنى است) 2- نتوانستن نوعى پاك بودن است
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 560
من العصمة تعذّر المعاصى حكمت 345 (ناتوانى بر گناه نوعى پاكدامنى است)
حكمت 346 اخلاق اجتماعى
1- ضرورت حفظ آبرو ماء وجهك جامد.. من تقطره حكمت 346 (آب رويت جامد است و درخواست كردن آن را آب مىكند بنگر در پيش چه كسى آن را آب مىكنى) 2- پرهيز از آبرو ريزىها ماء وجهك جامد.. من تقطره حكمت 346 (آب رويت جامد است و درخواست كردن آن را آب مىكند بنگر در پيش چه كسى آن را آب مىكنى)
حكمت 347 اخلاق اجتماعى
1- اعتدال در ثناگوئى الثّناء بأكثر.. أو حسد حكمت 347 (ستودن بيش از حد، چاپلوسى، و كوتاهى در ستايش درماندگى يا حسد است) 2- ضرورت ستايش حساب شده الثّناء بأكثر.. أو حسد حكمت 347 (ستودن بيش از حد، چاپلوسى، و كوتاهى در ستايش درماندگى يا حسد است) 3- پرهيز از تملق و چاپلوسى الثّناء بأكثر.. أو حسد حكمت 347 (ستودن بيش از حد، چاپلوسى، و كوتاهى در ستايش درماندگى يا حسد است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 561
حكمت 348 اخلاقى
بدترين گناه أشدّ الذّنوب.. صاحبه حكمت 348 (بدترين گناه، كوچك شمردن گناه است)
حكمت 349 اخلاقى، اخلاق اجتماعى
1- برخى از ارزشهاى اخلاقى من نظر فى عيب... فيما يعنيه حكمت 349 (كسى كه در عيب خود بنگرد از عيب ديگران چشم مىپوشد) 2- برخى از ارزشهاى اجتماعى و من كثر كلامه كثر خطؤه حكمت 349 (كسى كه زياد سخن مىگويد، اشتباهات او نيز زياد است)
حكمت 350 روانى، سياسى
1- روانشناسى ستمگران للظّالم من الرّجال.. الظّلمة حكمت 350 (مردان ستمگر سه نشانه دارند، از ما فوق خود سرپيچى، به زيردستان چيرگى و ستم كارى، و ستمگران را پشتيبانى مىكنند) 2- صفات ناپسند ظالم للظّالم من الرّجال.. الظّلمة حكمت 350 (مردان ستمگر سه نشانه دارند، از ما فوق خود سرپيچى، به زيردستان چيرگى و ستم كارى، و ستمگران را پشتيبانى مىكنند)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 562
حكمت 351 اخلاقى
0- ضرورت اميدوارى در سختىها عند تناهى الشّدّة... يكون الرّخاء حكمت 351 (در اوج گيرى مشكلات اميدوارى است)
حكمت 352 اخلاق خانوادگى
1- نظم در زندگى خانوادگى لا تجعلنّ أكثر شغلك... بأعداء اللَّه حكمت 352 (بيشترين وقت خود را صرف زن و فرزند مكن) 2- مديريت صحيح در خانواده لا تجعلنّ أكثر شغلك.. بأعداء اللَّه حكمت 352 (بيشترين وقت خود را صرف زن و فرزند مكن)
حكمت 353 اخلاقى
1- نكوهش از عيب جوئى أكبر العيب.. ما فيك مثله حكمت 353 (بزرگترين عيب آنكه آنچه از ديگران عيب مىگيرى در تو وجود داشته باشد) 2- زشتى آلودگان عيب جو أكبر العيب.. ما فيك مثله حكمت 353 (بزرگترين عيب آنكه آنچه از ديگران عيب مىگيرى در تو وجود داشته باشد)
حكمت 354 اخلاق اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 563
روش تبريك گفتن ليهنئك الفارس... و رزقت برّه حكمت 354 (شكر خدا را بگذار، اين فرزند بر تو مبارك، اميد كه بزرگ شود و تو را بهره رساند)
حكمت 355 اقتصادى
1- نكوهش از اسراف در ساختمان سازى أطلعت الورق.. لك الغنى حكمت 355 (سكّههاى طلا و نقره سر در آوردند) 2- نكوهش از رفاه زدگى أطلعت الورق.. لك الغنى حكمت 355 (سكّههاى طلا و نقره سر در آوردند)
حكمت 356 اقتصادى
خدا و تأمين رزق و روزى بندگان من حيث يأتيه أجله حكمت 356 (از همان راه كه روزى مىرسد اجل نيز خواهد آمد)
حكمت 357 اخلاقى
1- تسليت گفتن در مرگ دوستان إنّ هذا الأمر.. و لا إليكم انتهى حكمت 357 (مرگ نه از شما آغاز و نه به شما پايان مىپذيرد) 2- عمومى بودن قانون مرگ إنّ هذا الأمر.. و لا إليكم انتهى حكمت 357 (مرگ نه از شما آغاز و نه به شما پايان مىپذيرد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 564
حكمت 358 اخلاقى
1- ترس از دست رفتن نعمتها أيّها النّاس ليركم اللَّه من النّعمة وجلين حكمت 358 (اى مردم بايد خدا شما را در نعمتها ترسناك بنگرد) 2- مسئوليت الهى نعمتها أيّها النّاس ليركم اللَّه من النّعمة وجلين حكمت 358 (اى مردم بايد خدا شما را در نعمتها ترسناك بنگرد)
حكمت 359 اخلاقى
1- پرهيز از اسارت طمع يا أسرى الرّغبة اقصروا حكمت 359 (اى اسيران آرزوها، باز ايستيد) 2- ضرورت خودسازى أيّها النّاس تولّوا.. عاداتها حكمت 359 (اى مردم خود تربيت نفس را بر عهده گيريد)
حكمت 360 اخلاقى
1- پرهيز از سوء ظن لا تظنّنّ بكلمة.. محتملا حكمت 360 (اگر سخن را مىتوانى به خوبى تفسير كنى به بدگمانى نسبت نده) 2- ضرورت خوشبينى لا تظنّنّ بكلمة.. محتملا حكمت 360 (اگر سخن را مىتوانى به خوبى تفسير كنى به بدگمانى نسبت نده) 2- ضرورت خويشى لا تظنّنّ بكلمة.. محتملا حكمت 360 (اگر سخن را مىتوانى به خوبى تفسير كنى به
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 565
بدگمانى نسبت نده)
حكمت 361 اعتقادى، معنوى
1- روش حاجت خواستن إذا كانت لك إلى اللَّه.. و يمنع الأخرى حكمت 361 (هر گاه درخواستى از خدا دارى، ابتداء صلوات بفرست و سپس حاجت بخواه كه خدا كريمتر از آن است يكى را قبول و ديگرى را رد كند) 2- ضرورت صلوات بر پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله به هنگام دعا إذا كانت لك إلى اللَّه.. و يمنع الأخرى حكمت 361 (هر گاه درخواستى از خدا دارى، ابتداء صلوات بفرست و سپس حاجت بخواه كه خدا كريمتر از آن است يكى را قبول و ديگرى را رد كند)
حكمت 362 اخلاقى
1- راه حفظ آبرو من ضنّ بعرضه فليدع المراء حكمت 362 (كسى كه بر آبرويش مىترسد بايد مجادله را رها كند) 2- ضرورت ترك مناظره لجاجت آميز من ضنّ بعرضه فليدع المراء حكمت 362 (كسى كه بر آبرويش مىترسد بايد مجادله را رها كند)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 566
حكمت 363 سياسى
1- ضرورت موقعيت شناسى من الخرق.. بعد الفرصة حكمت 363 (از نادانى، عجله پيش از وقت و از دست دادن فرصتهاست) 2- پرهيز از فراموشى فرصتها من الخرق.. بعد الفرصة حكمت 363 (از نادانى، عجله پيش از وقت و از دست دادن فرصتهاست)
حكمت 364 علمى
1- روش سؤال كردن و پرسيدن لا تسأل عمّا لا يكون.. لك شغل حكمت 364 (آنچه نشدنى است مپرس، زيرا بحث در شدنىها وقت تو را پر مىكند) 2- ارزش سؤالات حساب شده لا تسأل عمّا لا يكون.. لك شغل حكمت 364 (آنچه نشدنى است مپرس، زيرا بحث در شدنىها وقت تو را پر مىكند)
حكمت 365 اخلاقى
1- برخى از ارزشهاى اخلاقى الفكر مرآة صافية حكمت 365 (فكر آئينه درخشنده است) 2- روش تربيت و خود سازى و كفى أدبا لنفسك.. لغيرك حكمت 365 (ادب تو همين بس كه آنچه را كه از ديگران
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 567
نمىپسندى بپرهيزى)
حكمت 366 علمى
1- ارزش علم و عمل العلم مقرون بالعمل.. ارتحل عنه حكمت 366 (علم با عمل نزديك است، كسى كه دانست عمل مىكند كه علم با عمل در آميخته است و گرنه مىگريزد) 2- نكوهش از علم بدون عمل العلم مقرون بالعمل.. ارتحل عنه حكمت 366 (علم با عمل نزديك است، كسى كه دانست عمل مىكند كه علم با عمل در آميخته است و گرنه مىگريزد) 3- راه باز سازى علم العلم مقرون بالعمل.. ارتحل عنه حكمت 366 (علم با عمل نزديك است، كسى كه دانست عمل مىكند كه علم با عمل در آميخته است و گرنه مىگريزد)
حكمت 367 اخلاقى، اجتماعى
1- دنيا شناسى متاع الدّنيا حطام حكمت 367 1 تا 4 (كالاى دنيا نابود شدنى است) 2- خطرات دنيا پرستى و من استثعر.. و على الإخوان إلقاؤه حكمت 367 3 و 4 (آن كس كه عشق دنيا را بدل گرفت اندوهناك خواهد شد) 3- روانشناسى مؤمن
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 568
و إنّما ينظر المؤمن إلى الدّنيا حكمت 367 5 و 6 (مؤمن با ديده عبرت به دنيا مىنگرد) حكمت 367 5 و 6
حكمت 368 عبادى
1- پاداش اطاعت و بندگى إنّ اللَّه سبحانه وضع... لهم إلى جنّته حكمت 368 (خداوند پاداش را بر اطاعت و عذاب را بر معصيت قرار داد) 2- مجازات گناهان و العقاب على معصيته... حكمت 368 (خداوند پاداش را بر اطاعت و عذاب را بر معصيت قرار داد)
حكمت 369 سياسى، اعتقادى
1- تحولات مصيبتبار آينده يأتي على النّاس زمان.. فيها حيران حكمت 369 1 تا 3 (روزگارى خواهد آمد كه از قرآن جز خطّى باقى نخواهد ماند)
حكمت 370 اخلاقى
1- سفارش به تقوى اتّقوا اللَّه فما خلق امرؤ عبثا حكمت 370 (از خدا پروا كنيد، كسى بيهوده آفريده نشد) 2- هدفدارى خلقت انسان اتّقوا اللَّه فما خلق امرؤ عبثا حكمت 370 (از خدا پروا كنيد، كسى بيهوده آفريده نشد)
حكمت 371 اخلاقى، اقتصادى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 569
1- ارزشهاى دينى لا شرف أعلى من الإسلام حكمت 371 (هيچ شرافتى از اسلام بالاتر نيست) 2- ارزش قناعت و من اقتصر على بلغة الكفاف فقد انتظم الرّاحة حكمت 371 (كسى كه به مقدار نياز بسنده كند به آسايش مىرسد)
حكمت 372 علمى، اخلاقى، اقتصادى
1- نقش دانشمندان يا جابر قوام الدّين و الدّنيا.. عالم مستعمل علمه حكمت 372 (اى جابر استوارى دين و دنيا بر چهار چيز استوار است... و عالم عمل كننده) 2- عوامل و پايههاى دين يا جابر قوام الدّين و الدّنيا.. عالم مستعمل علمه حكمت 372 (اى جابر استوارى دين و دنيا بر چهار چيز استوار است... و عالم عمل كننده)
حكمت 373 سياسى، نظامى، اجتماعى
1- انواع مبارزه با منكرات أيّها المؤمنون إنّه من رأى.. فى قلبه اليقين حكمت 373 (اى مؤمنان هر كس مسلّحانه با باطل بجنگد نور يقين قلب او را روشن مىكند) 2- بهترين نوع مبارزه جهاد
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 570
و من أنكره بالسّيف.. فى قلبه اليقين حكمت 373 (اى مؤمنان هر كس مسلّحانه با باطل بجنگد نور يقين قلب او را روشن مىكند)
حكمت 374 سياسى، نظامى، اجتماعى
(مطالب اين حكمت با حكمت 373 مطابق است.)
حكمت 375 سياسى، نظامى، اجتماعى
(مطالب اين حكمت با حكمت 373 مطابق است.)
حكمت 376 اعتقادى
1- ضرورت تحمل تلخىهاى حق إنّ الحقّ ثقيل مرىء حكمت 376 (همانا حق سنگين ولى گوارا و باطل آسان و بلاخيز است) 2- پرهيز از شيرينىهاى باطل و إنّ الباطل خفيف وبىء حكمت 376 (همانا حق سنگين ولى گوارا و باطل آسان و بلاخيز است)
حكمت 377 اعتقادى
1- ضرورت خوف و رجاء لا تأمننّ على خير.. الكافرون حكمت 377 (از خوبان امّت بر عذاب ايمن مباشيد) 2- پرهيز از عذاب الهى لا تأمننّ على خير.. الكافرون حكمت 377 (از خوبان امّت بر عذاب ايمن مباشيد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 571
حكمت 378 اخلاقى
1- نكوهش از بخل ورزيدن البخل جامع.. إلى كلّ سوء حكمت 378 (بخل جامع تمام عيبهاست كه انسان را بسوى هر بدى مىكشاند) 2- بخل ريشه زشتىها البخل جامع.. إلى كلّ سوء حكمت 378 (بخل جامع تمام عيبهاست كه انسان را بسوى هر بدى مىكشاند)
حكمت 379 اقتصادى
1- انواع رزق و روزى الرّزق رزقان.. ما قد قدّر لك حكمت 379 (روزى دو قسم است، روزى كه تو بدنبال او هستى و روزى كه او بدنبال تو است) 2- پرهيز از حرص و اندوه براى دنيا فلا تحمل همّ سنتك على همّ يومك حكمت 379 (اندوه سال را بر امروزت تحميل مكن)
حكمت 380 اخلاقى
1- ضرورت توجه به فنا پذيرى دنيا ربّ مستقبل يوما.. بواكيه فى آخره حكمت 380 (بسيارند افرادى كه در آغاز روز زنده و در آخر روز گريه كنندگان در عزايشان نشستند) 2- ارزش ياد مرگ ربّ مستقبل يوما.. بواكيه فى آخره حكمت 380 (بسيارند افرادى كه در آغاز روز زنده و در
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 572
حكمت 380 آخر روز گريه كنندگان در عزايشان نشستند)
حكمت 381 اخلاق اجتماعى
1- ضرورت راز دارى الكلام فى وثاقك.. و جلبت نقمة حكمت 381 (سخن را ما دام كه نگفتهاى در اختيار تو است.. چه بسا كلمهاى كه نعمتها را دور كند) 2- سخنهاى نابهنگام و زوال نعمتها فربّ كلمة.. و جلبت نقمة حكمت 381 (سخن را ما دام كه نگفتهاى در اختيار تو است.. چه بسا كلمهاى كه نعمتها را دور كند)
حكمت 382 اخلاق اجتماعى
(مطالب اين حكمت با حكمت 381 مطابق است)
حكمت 383 اخلاقى
1- ترس از خدا عامل دورى از گناهان احذر أن يراك اللَّه.. عن معصية اللَّه حكمت 383 (بترس كه خداوند تو را بهنگام گناهى بنگرد) 2- ضرورت بكارگيرى قدرت در اطاعت خدا و إذا قويت فاقو على طاعة اللَّه حكمت 383 (اگر قدرت دارى در اطاعت پروردگار مصرف كن)
حكمت 384 اخلاقى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 573
1- نكوهش از دنيا پرستى الرّكون إلى الدّنيا.. له عجز حكمت 384 (اعتماد به دنيا با آنچه كه انسان از دگرگونيهاى آن مىنگرد نادانى است) 2- پرهيز از سستى و كوتاهى و التقصير فى حسن العمل.. له عجز حكمت 384 (كوتاهى در اعمال نيك با توجه به پاداش الهى زيانكارى است) 3- نكوهش از اطمينان بدون آزمايش و الطّمأنينة إلى.. له عجز حكمت 374 (اطمينان به افراد قبل از آزمودن زبونى است)
حكمت 385 اخلاقى
1- دنيا شناسى من هوان الدّنيا.. إلّا بتركها حكمت 385 (از پستى دنيا همين بس كه جايى جز در آن خدا معصيت نمىشود) 2- علل پستى دنيا لا يعصى إلّا فيها حكمت 385 (از پستى دنيا همين بس كه جايى جز در آن خدا معصيت نمىشود)
حكمت 386 اخلاقى
خواستن توانستن است من طلب شيئا ناله حكمت 386 (كسى كه بخواهد آن را يا كمتر از آن را مىيابد)
حكمت 387 اعتقادى، اخلاقى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 574
1- پرهيز از آتش الهى ما خير بخير بعده النّار.. حكمت 387 (چيزى خير نيست كه پس از آن آتش باشد) 2- ضرورت آخرت گرائى و كلّ نعيم دون الجنّة فهو محقور حكمت 387 (هر نعمتى بى بهشت كوچك شده است)
حكمت 388 اقتصادى، بهداشت روانى
1- خطرات فقر و نيازمندى ألا و إنّ من البلاء الفاقة حكمت 388 (آگاه باشيد يكى از بلاها فقر است) 2- شناخت عوامل بيمارى و سلامت قلب الا و إنّ من صحّة البدن تقوى القلب حكمت 388 (عامل سلامت تن تقواى قلب است)
حكمت 389 اخلاقى
1- عمل ملاك ارزشهاست نه خويشاوندى من أبطاء به عمله به نسبه حكمت 389 (كسى عملش او را كنار زند، خويشاوندى او را كمك نخواهد كرد) 2- ضرورت عمل گرائى من أبطاء به عمله به نسبه حكمت 389 (كسى عملش او را كنار زند، خويشاوندى او را كمك نخواهد كرد)
حكمت 390 اخلاقى، علمى، اقتصادى
1- نظم و مديريت در زندگى مؤمن
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 575
للمؤمن ثلاث ساعات.. يحلّ و يجمل حكمت 390 (مؤمن ساعات روزانه را به سه قسم تقسيم مىكند قسمى براى عبادت، قسمى براى كسب روزى، و قسمى براى لذّتهاى حلال) 2- وضع اقتصادى پسنديده مؤمن و ليس للعاقل.. مرمّة لمعاش حكمت 390 (سزاوار نيست براى عاقل جز آنكه وقت روزانه را در سه چيز تنظيم كند، كسب روزى، عبادت، لذّت حلال)
حكمت 391 اخلاقى
1- ارزش زهد و پارسائى أزهد فى الدّنيا.. بمغفول عنك حكمت 391 (زاهد باش تا خدا عيبهاى دنيا را به تو بنماياند) 2- زهد عامل بصيرت و آگاهى أزهد فى الدّنيا يبصرك اللَّه حكمت 391 (زاهد باش تا خدا عيبهاى دنيا را به تو بنماياند)
حكمت 392 علمى
1- ارزش كلام تكلّمو تعرفوا.. تحت لسانه حكمت 392 (سخن بگوئيد تا شناخته شويد كه انسان زير زبان مخفى است) 2- نقش سخن در شناخت انسانها تكلّمو تعرفوا.. تحت لسانه حكمت 392 (سخن بگوئيد تا شناخته شويد كه انسان زير
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 576
زبان مخفى است)
حكمت 393 اخلاقى
1- ارزش قناعت خذ من الدّنيا ما أتاك.. فأجمل فى الطّلب حكمت 393 (از دنيا آنچه بتو رسيد بردار... و در بدست آوردن دنيا تلاشى نيكو داشته باش) 2- پرهيز از حرص و شتابزدگى خذ من الدّنيا ما أتاك.. فأجمل فى الطّلب حكمت 393 (از دنيا آنچه بتو رسيد بردار... و در بدست آوردن دنيا تلاشى نيكو داشته باش)
حكمت 394 علمى، سياسى
1- ارزش خطابه و سخن ربّ قول أنفذ من صول حكمت 394 (چه بسا سخنى از شمشير برنده، با نفوذتر است) 2- گاهى سخن از حمله شمشير مؤثرتر است ربّ قول أنفذ من صول حكمت 394 (چه بسا سخنى از شمشير برنده، با نفوذتر است)
حكمت 395 اقتصادى
ارزش قناعت در زندگى كلّ مقتصر عليه كاف حكمت 395 (هر مقدار كه قناعت كنى كافى است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 577
حكمت 396 اخلاقى، اقتصادى
1- برخى از ارزشهاى اخلاقى المنّية و لا الدّنيّة.. فاصبر حكمت 396 (مرگ آرى، تن به پستى دادن هرگز، اگر روزگار به زيان تو است صبر كن) 2- ضرورت قناعت و خودكفائى و التّقلّل و لا التّوسّل حكمت 396 (قناعت به اندك آرى، امّا درخواست هرگز)
حكمت 397 بهداشتى
ارزش استفاده از بوى خوش مشك نعم الطّيب المسك.. ريحه حكمت 397 (خوب عطرى است مشك، حملش سبك و داراى بوى خوش)
حكمت 398 اخلاقى
1- مبارزه با فخر فروشى و تكبر ضع فخرك و احطط كبرك.. حكمت 398 (فخر فروشى را رها كن، تكبّر را فرو ريز) 2- ضرورت ياد مرگ و اذكر قبرك حكمت 398 (به ياد مرگ و قبر باش)
حكمت 399 حقوقى، تربيتى
1- حقوق فرزند إنّ للولد على الوالد حقّا.. القرآن حكمت 399 (فرزند را بر پدر حقوقى است، نام نيكو، تعليم قرآن و تربيت صحيح)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 578
2- حقوق پدر بر فرزند ان يطيعه فى كلّ شيء حكمت 399 (فرزند بايد در هر كارى از پدر اطاعت كند) 3- آموزش دينى كودك و يعلّمه القرآن حكمت 399 (پدر بايد كودك را قرآن بياموزد)
حكمت 400 علمى، اجتماعى
1- برخى از باورهاى درست جامعه العين حقّ.. و الفأل حق حكمت 400 (چشم زخم واقعيت دارد، فال نيك زدن، سحر و نيروهاى غيبى واقعيّت دارند) 2- نفى خرافات و خرافه پرستى و الطّيرة ليست بحقّ... حكمت 400 (فال بد، واگيرى برخى از بيماريها حق نيست)
حكمت 401 اخلاق اجتماعى
1- ضرورت احترام به آداب درست جوامع مقاربة النّاس فى أخلاقهم.. حكمت 401 (نزديك شدن به اخلاقيّات مردم عامل ايمنى از دشمنىهاست) 2- راه امنيت اجتماعى مقاربة النّاس.. أمن من غوائلهم حكمت 401 (نزديك شدن به اخلاقيّات مردم عامل ايمنى از دشمنىهاست)
حكمت 402 سياسى
1- ضرورت موقعيت شناسى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 579
لقد طرت شكيرا و هدرت سقبا حكمت 402 (پيش از پر در آوردن پرواز كردى، و بالغ نشده بانگ برآوردى) 2- نكوهش از سخنان نامناسب لقد طرت شكيرا و هدرت سقبا حكمت 402 (پيش از پر در آوردن پرواز كردى، و بالغ نشده بانگ برآوردى)
حكمت 403 علمى
1- پرهيز از كارهاى مختلف من أومأ إلى متفاوت خذلته الحيل حكمت 403 (كسى كه به كارهاى مختلف بپردازد سرگردان مىشود) 2- ارزش كار مداوم و تخصص من أومأ إلى متفاوت خذلته الحيل حكمت 403 (كسى كه به كارهاى مختلف بپردازد سرگردان مىشود)
حكمت 404 تفسيرى
1- تفسير لا حول و لا قوة الّا باللّه إنّا لا نملك.. تكليفه عنّا حكمت 404 (ما در برابر خدا مالك چيزى نيستيم) 2- مالكيت توحيدى إنّا لا نملك.. تكليفه عنّا حكمت 404 (ما در برابر خدا مالك چيزى نيستيم)
حكمت 405 سياسى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 580
1- روش برخورد با دشمن دعه يا عمّار.. عاذرا لسقطاته حكمت 405 (عمّار مغيره را رها كن، او آنچه از دين كه براى دنيايش مفيد بود برگرفت) 2- نكوهش از دنيا پرستى دعه يا عمار.. ما قاربه من الدّنيا حكمت 405 (عمّار مغيره را رها كن، او آنچه از دين كه براى دنيايش مفيد بود برگرفت)
حكمت 406 اخلاق اقتصادى
1- اخلاق توانگران ما أحسن تواضع الأغنياء... عند اللَّه حكمت 406 (چه خوب است فروتنى سرمايهداران برابر فقيران) 2- اخلاق فقراء و نيازمندان و أحسن منه تيه الفقراء حكمت 406 (چه خوب است بىاعتنائى فقيران برابر سرمايهداران)
حكمت 407 اخلاقى، روانى
1- ارزش عقل ما استودع اللَّه... به يوما ما حكمت 407 (خدا عقل را به انسان نداد جز آنكه روزى او را نجات دهد) 2- عقل عامل نجات انسانها ما استودع اللَّه.. به يوما ما حكمت 407 (خدا عقل را به انسان نداد جز آنكه روزى او را نجات دهد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 581
حكمت 408 سياسى
سرانجام دردناك مبارزه با حق من صارع الحقّ صرعه حكمت 408 (كسى كه با حق درگير شود نابود خواهد شد)
حكمت 409 اخلاقى، روانى
1- ارزش عقل القلب مصحف البصر حكمت 409 (قلب كتاب چشم است) 2- عقل وسيله بينائى القلب مصحف البصر حكمت 409 (قلب كتاب چشم است)
حكمت 410 اخلاقى
رئيس ارزشها التّقى رئيس الأخلاق حكمت 410 (تقوا بزرگ ارزشهاى اخلاقى است)
حكمت 411 سياسى، اجتماعى
1- ضرورت كنترل زبان لا تجعلنّ ذرب لسانك.. من سدّدك حكمت 411 (تندى زبانت را عليه استاد خود بكار نگير) 2- احترام به معلّم و بلاغة قولك على من سدّدك حكمت 411 (تندى زبانت را عليه استاد خود بكار نگير)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 582
حكمت 412 اخلاق اجتماعى
1- روش خودسازى كفاك أدبا.. من غيرك حكمت 412 (ادب تو همين بس كه آنچه در ديگران نمىپسندى در تو نباشد) 2- توجه به افكار عمومى جامعه كفاك أدبا.. من غيرك حكمت 412 (ادب تو همين بس كه آنچه در ديگران نمىپسندى در تو نباشد)
حكمت 413 اخلاقى
1- ارزش صبر و بردبارى آزادگان من صبر صبر الأحرار... حكمت 413 (يا چون بزرگان بردبار باش و يا چون حيوانات خود را به غفلت زن) 2- ضرورت تغافل و چشم پوشى من صبر صبر الأحرار... و إلّا سلا سلوّ الأغمار حكمت 413 (يا چون بزرگان بردبار باش و يا چون حيوانات خود را به غفلت زن)
حكمت 414 اخلاقى
(مطالب اين حكمت با حكمت 413 مطابق است)
حكمت 415 اخلاقى
1- دنياشناسى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 583
تغرّ و تضرّ و تمرّ حكمت 415 (دنياى حرام مىفريبد، زيان مىرساند و مىگذرد) 2- توجه به فنا پذيرى دنيا و انسانها و إنّ أهل الدّنيا.. فارتحلوا حكمت 415 (اهل دنيا چون سوارانى هستند كه هنوز توقّف نكرده فرمان كوچ داده مىشوند)
حكمت 416 اخلاقى، اقتصادى
1- پرهيز از ذخيره كردن مال حرام لا تخلّفنّ وراءك.. على نفسك حكمت 416 (از مال حرام جمع نكن.. ديگران با آن سعادتمند و تو در عذاب خواهى بود) 2- مجازات اخروى ذخيره سازى فكنت عونا له على معصيته حكمت 416 (و يا تو در معصيت آنها شريك مىباشى)
حكمت 417 اخلاقى
1- مراحل توبه و بازگشت ثكلتك أمّك، أ تدرى ما الاستغفار حكمت 417 1 تا 4 (مادرت به عزايت بنشيند آيا مىدانى استغفار چيست) 2- مراحل پاكسازى نفس از بديها و هو اسم واقع على ستّة معان حكمت 417 2 تا 4 (استغفار شش معنا دارد...)
حكمت 418 اخلاق اجتماعى
ارزش حلم و بردبارى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 584
الحلم عشيرة حكمت 418 (بردبارى خويشاوندى است)
حكمت 419 اخلاقى، علمى
1- روانشناسى انسانى مسكين ابن آدم... حكمت 419 (بيچاره پسر آدم، أجل او پنهان، علل بيمارى او نامعلوم، اعمال او كنترل است) 2- شناخت گرفتاريها و مشكلات انسان مسكين ابن آدم... العرقة... حكمت 419 (بيچاره پسر آدم، أجل او پنهان، علل بيمارى او نامعلوم، اعمال او كنترل است)
حكمت 420 اخلاق اجتماعى، جنسى
1- ضرورت حرمت نگاه به نامحرمان إنّ أبصار هذه.. كامرأته حكمت 420 (چشمان اين مردان سخت در جستجوست) 2- نگاه ريشه تحريكات جنسى و إنّ ذلك سبب هبابها حكمت 420 (نگاه عامل تحريك انسان است) 3- راه مقابله با تحريكات فليلامس أهله.. كامرأته حكمت 420 (اگر زنى را ديديد و به شگفتى آمديد با همسر خود باشيد او هم زنى همانند آن است)
حكمت 421 اخلاقى، علمى
1- اثرات روانى عقل و انديشه كفاك من عقلك.. من رشدك حكمت 421 (عقل تو همينقدر كه گمراهى را از رستگارى باز مىشناسد كافى است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 585
2- نقش عقل در سعادت و رستگارى كفاك من عقلك... من رشدك حكمت 421 (عقل تو همينقدر كه گمراهى را از رستگارى باز مىشناسد كافى است)
حكمت 422 اخلاقى
1- ضرورت نيكوكارى افعلوا الخير.. كفاكموه أهله حكمت 422 (نيكى انجام دهيد، و هر مقدار آن را كوچك نشماريد) 2- كوچك نشمردن كار نيك افعلوا الخير.. كفاكموه أهله حكمت 422 (نيكى انجام دهيد، و هر مقدار آن را كوچك نشماريد) 3- سبقت در كارهاى نيك و لا يقولنّ.. الخير منّى حكمت 422 (هرگز نگوئيد ديگرى در انجام كار خير از من بهتر است)
حكمت 423 اخلاق اجتماعى
1- راهاى خودسازى من أصلح سريرته... و بين النّاس حكمت 423 (كسى كه باطن خود را اصلاح كند خدا ظاهرش را اصلاح خواهد كرد) 2- امدادهاى الهى و اصلاح فرد و جامعه من أصلح سريرته... و بين النّاس حكمت 423 (كسى كه باطن خود را اصلاح كند خدا ظاهرش را اصلاح خواهد كرد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 586
حكمت 424 اخلاقى
1- ارزش حلم و بردبارى الحلم غطاء ساتر حكمت 424 (بردبارى پردهاى پوشاننده است) 2- روش خودسازى الحلم غطاء.. بعلك حكمت 424 (بردبارى پردهاى پوشاننده است)
حكمت 425 اقتصادى
1- مسئوليت نعمتها إنّ للّه عبادا... إلى غيرهم حكمت 425 (خدا را بندگانى است كه آنها را به انواع نعمتها اختصاص داد) 2- ضرورت ايثار اقتصادى فيقّرها فى أيديهم ما بذلوها حكمت 425 (اگر صاحبان نعمت حق خدا را اداء كنند نعمتها مىمانند) 3- علل زوال نعمتها فإذا منعوها نزعها منهم حكمت 425 (و اگر مستمندان را منع كند نعمتها مىگريزند)
حكمت 426 اخلاقى، اقتصادى
1- زوال پذيرى سرمايهها لا ينبغي للعبد... إذ افتقر حكمت 426 (سزاوار نيست كه انسان به دو چيز اعتماد كند، سلامت و ثروت) 2- از بين رفتن سلامتىها
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 587
بينا تراه معا فى إذ سقم حكمت 426 (انسان سالم را ناگهان مىبينى كه بيمار شد)
حكمت 427 سياسى
1- جايگاه مطرح كردن شكوهها من شكا الحاجة.. شكا اللَّه حكمت 427 (كسى كه در نزد مؤمن شكوه كند گويا نزد خدا شكايت كرد و كسى كه در نزد كافرى شكوه كند از خدا شكايت كرده است) 2- شكوه ممنوع من شكا الحاجة.. شكا اللَّه و من شكاها إلى كافر... حكمت 427 (كسى كه در نزد مؤمن شكوه كند گويا نزد خدا شكايت كرد و كسى كه در نزد كافرى شكوه كند از خدا شكايت كرده است)
حكمت 428 اخلاقى
شناخت روز عيد إنّما هو عيد... فهو عيد حكمت 428 (آن روز عيد است براى كسى روزه و شب زندهدارى او قبول شده باشد)
حكمت 429 اخلاقى، اقتصادى
1- بزرگترين اندوه سرمايهدار إنّ أعظم الحسرات.. به النّار حكمت 429 (بزرگترين اندوه سرمايهدار آنكه ديگران با اموال او به بهشت روند و او در عذاب باشد) 2- مجازات جمع آورى اموال حرام إنّ أعظم الحسرات.. به النّار حكمت 429 (بزرگترين اندوه سرمايهدار آنكه ديگران با
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 588
اموال او به بهشت روند و او در عذاب باشد)
حكمت 430 اخلاقى، اقتصادى
(مطالب اين حكمت با حكمت 429 هماهنگ است مراجعه شود)
حكمت 431 اخلاقى، اقتصادى
1- شناخت انواع روزىها الرّزق رزقان.. رزقه منها حكمت 431 (روزى دو قسم است، آنكه تو او را مىجوئى، و آنكه تو را مىطلبد) 2- آخرت گرائى و تأمين روزىها و من طلب الآخرة طلبته الدّنيا حكمت 431 (كسى كه بسوى آخرت رود، دنيا به سوى او مىرود)
حكمت 432 اخلاقى، اقتصادى
1- روانشناسى انسانهاى كامل إنّ أولياء اللَّه.. ما يخافون حكمت 432 (دوستان خدا به باطن دنيا مىنگرند) 2- ارزشهاى دوستان خدا إنّ أولياء اللَّه.. ما يخافون حكمت 432 (دوستان خدا به باطن دنيا مىنگرند) 3- امام شناسى إنّ أولياء اللَّه.. ما يخافون حكمت 432 (دوستان خدا به باطن دنيا مىنگرند)
حكمت 433 اخلاقى
1- توجه به زوال نعمتها و لذتها
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 589
اذكروا انقطاع اللّذّات حكمت 433 (ياد بياوريد نابودى لذّتها را) 2- توجه به تلخى زشتىها اذكروا انقطاع اللّذّات حكمت 433 (ياد بياوريد نابودى لذّتها را)
حكمت 434 اخلاقى، علمى
1- ضرورت آزمايش اخبر تقله حكمت 434 (بيازماى تا دشمن دارى) 2- آزمايش و شناخت واقعيّتها اخبر تقله حكمت 434 (بيازماى تا دشمن دارى)
حكمت 435 اخلاقى
1- شناخت محبتهاى خدا ما كان اللَّه.. باب المغفرة حكمت 435 (امكان ندارد خداوند راه توبه را باز و در مغفرت را ببندد) 2- ضرورت شكر و دعا و توبه ما كان اللَّه... باب المغفرة حكمت 435 (امكان ندارد خداوند راه توبه را باز و در مغفرت را ببندد)
حكمت 436 اخلاقى
شناخت بزرگواران أولى النّاس بالكرم.. الكرام حكمت 436 (شايستهترين مردم به كرم، آنكه بزرگواران با او شناخته شوند)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 590
حكمت 437 اخلاقى
1- تعريف عدالت العدل يضع الأمور مواضعها حكمت 437 (عدل هر چيز را جاى خود مىگذارد) 2- تعريف بخشش و سخاوت و الجود جهتها من جهتها.. حكمت 437 (بخشش از جايگاه خود خارج مىسازد) 3- ارزش و برترى عدل فالعدل أشرفهما و أفضلهما حكمت 437 (پس عدل از سخاوت شريفتر و برتر است)
حكمت 438 اخلاقى، سياسى
1- ضرورت شناخت النّاس أعداء ما جهلوا حكمت 438 (مردم دشمن جهل خويشند) 2- جهل و نادانى ريشه دشمنىها النّاس أعداء ما جهلوا حكمت 438 (مردم دشمن جهل خويشند)
حكمت 439 اخلاقى
1- تعريف و شناخت زهد و پارسائى الزّهد كلّه بين كلمتين.. بطرفيه حكمت 439 (زهد بين دو كلمه از قرآن است، بر آنچه گذشت تأسف نخورى، و آنچه بدست آوردى خوشحال نباشى) 2- اعتدال در خوشى و نگرانى الزّهد كلّه بين كلمتين.. بطرفيه لكيلا تأسوا.. و لم يفرح بالآتى حكمت 439 (زهد بين دو كلمه از قرآن است، بر آنچه گذشت تأسف نخورى، و آنچه بدست آوردى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 591
خوشحال نباشى)
حكمت 440 سياسى، علمى
1- نقش اجتماعى خواب و رؤيا ما أنقض النّوم العزائم اليوم حكمت 440 (بسا خوابهاى شب كه تصميمهاى روز را مىشكند) 2- رؤيا بيانگر واقعيتها ما أنقض النّوم العزائم اليوم حكمت 440 (بسا خوابهاى شب كه تصميمهاى روز را مىشكند)
حكمت 441 سياسى
پستهاى مهم سياسى ميدان آزمايش انسانهاست ألولايات مضامير الرّجال حكمت 441 (مديريّتها ميدان آزمايش مردانند)
حكمت 442 اجتماعى
1- ارزش شهرها ليس بلد بأحقّ.. ما حملك حكمت 442 (شهرى براى تو از شهر ديگر بهتر نيست، بهترين شهر آن كه تو را پذيرا باشد) 2- مناسبترين شهر ليس بلد بأحقّ.. ما حملك حكمت 442 (شهرى براى تو از شهر ديگر بهتر نيست، بهترين شهر آن كه تو را پذيرا باشد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 592
حكمت 443 سياسى
1- ويژگىهاى مالك اشتر مالك و ما مالك.. عليه الطّائر حكمت 443 (مالك چه مىدانيد مالك كيست، بخدا سوگند اگر كوه بود بىمانند بود، و اگر سنگ بود سنگى سخت بود) 2- يكتايى و بى نظير بودن ارزشهاى مالك مالك و ما مالك.. عليه الطّائر و اللَّه لو كان جبلا لكان فندا حكمت 443 (مالك چه مىدانيد مالك كيست، بخدا سوگند اگر كوه بود بى مانند بود، و اگر سنگ بود سنگى سخت بود)
حكمت 444 اخلاقى
1- ارزش كار نشاط آورد مداوم قليل مدوم عليه.. مملول منه حكمت 444 (اندك هميشگى بهتر از فراوان خسته كننده است) 2- پرهيز از كارهاى ملالت آور قليل مدوم عليه.. مملول منه حكمت 444 (اندك هميشگى بهتر از فراوان خسته كننده است)
حكمت 445 اخلاق اجتماعى
1- نقش اخلاقى دوستان در يكديگر إذا كان فى رجل.. أخواتها حكمت 445 (وقتى در كسى خصلتى را ديديد انتظار
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 593
همانند آن را داشته باشيد) 2- صفات انسان معروف دوستان إذا كان فى رجل.. أخواتها حكمت 445 (وقتى در كسى خصلتى را ديديد انتظار همانند آن را داشته باشيد)
حكمت 446 اجتماعى، اقتصادى
1- ارزش استقلال اقتصادى ما فعلت إبلك الكثيرة... سبلها حكمت 446 (شتران زياد را چه كردى اين بهترين راه مصرف اموال است) 2- ارزش خود كفائى ما فعلت إبلك.. ذلك أحمد سبلها حكمت 446 (شتران زياد را چه كردى اين بهترين راه مصرف اموال است)
حكمت 447 اقتصادى، فقهى
1- ضرورت علم فقه در معاملات اسلامى من اتّجر بغير فقه.. فى الرّبا حكمت 447 (كسى كه بدون شناخت تجارت كند به ربا خوارى آلوده مىشود) 2- پرهيز از رباخوارى من اتّجر بغير فقه.. فى الرّبا حكمت 447 (كسى كه بدون شناخت تجارت كند به ربا خوارى آلوده مىشود)
حكمت 448 اخلاقى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 594
مصيبتهاى كوچك را بزرگ نشماريد من عظّم صغار... بكبارها حكمت 448 (كسى كه مصيبتهاى كوچك را بزرگ بشمارد به مصيبتهاى بزرگ مبتلا خواهد شد)
حكمت 449 اخلاق، اخلاق جنسى
1- راه مقابله با شهوت و هوا پرستى من كرمت عليه نفسه.. شهواته حكمت 449 (كسى كه خود را گرامى دارد شهوات در پيش او پست خواهد بود) 2- نقش شخصيت در مبارزه با شهوات من كرمت عليه نفسه.. شهواته حكمت 449 (كسى كه خود را گرامى دارد شهوات در پيش او پست خواهد بود)
حكمت 450 اخلاقى
1- پرهيز از شوخى كردن ما مزح امرؤ.. من عقله مجّة حكمت 450 (كسى شوخى نمىكند جز آنكه مقدارى از عقل خود را از دست مىدهد) 2- آفات عقل ما مزح امرؤ.. من عقله مجّة حكمت 450 (كسى شوخى نمىكند جز آنكه مقدارى از عقل خود را از دست مىدهد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 595
حكمت 451 اخلاق اجتماعى
آفات دوستى زهدك فى راغب فيك نقصان حظّ حكمت 451 (بى ميلى نسبت به آن كس كه به تو علاقمند است عامل زيانكارى در دوستى است) 2- سبب خوارى و پستى در روابط انسان و رغبتك فى زاهد فيك ذلّ نفس حكمت 451 (تمايل به كسى كه از تو دورى مىكند ذلّت و خوارى است)
حكمت 452 اخلاق اقتصادى
1- آشكار شدن فقر و غنا الغنى و الفقر بعد العرض على اللَّه حكمت 452 (فقر و غنا پس از ارائه شدن به خدا مشخصّ خواهند شد) 2- غنا و فقر واقعى الغنى و الفقر بعد العرض على اللَّه حكمت 452 (فقر و غنا پس از ارائه شدن به خدا مشخصّ خواهند شد)
حكمت 453 سياسى، اخلاق خانوادگى
1- شناخت علل دشمنىهاى زبير ما زال الزّبير.. عبد اللَّه حكمت 453 (زبير همواره از دوستان ما بود تا آنكه پسر شوم او بزرگ شد) 2- نقش فرزند زبير در انحراف او
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 596
ما زال الزّبير.. عبد اللَّه حكمت 453 (زبير همواره از دوستان ما بود تا آنكه پسر شوم او بزرگ شد)
حكمت 454 اخلاقى، علمى
1- پرهيز از فخر فروشى ما لابن آدم و الفخر... و لا يدفع حتفه حكمت 454 (فرزند آدم چرا بايد فخر كند كه آغاز او نطفه، و در پايان زندگى مردار است) 2- روانشناسى انسانى ما لابن آدم و الفخر.. و لا يدفع حتفه حكمت 454 (فرزند آدم چرا بايد فخر كند كه آغاز او نطفه، و در پايان زندگى مردار است)
حكمت 455 هنرى، ادبى، تاريخى
1- روشهاى گوناگون شاعران عرب إنّ القوم لم يجروا.. فالملك الضّلّيل حكمت 455 (شعرا همه در يك مسابقه شركت نكردند تا برتر آنها مشخصّ شود.. آن سلطان گمراه «امرء القيس» برتر است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 597
حكمت 456 اخلاقى، معنوى
1- پرهيز از دنيا پرستى ألا حرّ يدع هذه إلّا بها حكمت 456 (آيا آزاد مردى نيست كه ته مانده دنيا را به اهلش واگذارد) 2- آزاد مردى و ترك وابستگى ألا حرّ يدع هذه إلّا بها حكمت 456 (آيا آزاد مردى نيست كه ته مانده دنيا را به اهلش واگذارد) 3- آخرت گرائى إنّه ليس لأنفسكم ثمن.. إلّا بها حكمت 456 (همانا بهائى براى جان شما جز بهشت نيست)
حكمت 457 اخلاقى
دو گرسنهاى كه هرگز سير نمىگردند منهومان لا يشبعان.. و طالب الدّنيا حكمت 457 (دو گرسنهاى كه سير نمىشوند طالب علم و طالب مال)
حكمت 458 اخلاقى
1- نشانه ايمان الإيمان أن تؤثر.. فى حديث غيرك حكمت 458 (ايمان آنكه راست بگوئى گر چه به زيان تو است) 2- ارزشهاى اخلاقى الإيمان أن تؤثر.. فى حديث غيرك حكمت 458 (ايمان آنكه راست بگوئى گر چه به زيان تو است)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 598
حكمت 459 اعتقادى
1- امدادهاى غيبى و مقدّرات الهى يغلب المقدار.. فى التّدبير حكمت 459 (مقدرّات بر تدبير و حسابرسىها غلبه مىكنند) 2- آنجا كه تدبير در برابر تقدير عاجز است يغلب المقدار.. فى التّدبير حكمت 459 (مقدرّات بر تدبير و حسابرسىها غلبه مىكنند)
حكمت 460 اخلاق اجتماعى
1- ارزش حلم و خونسردى الحلم و الأناة.. علوّ الهمّة حكمت 460 (بردبارى و خونسردى همواره با يكديگرند كه همّت بلند پديد مىآيند) 2- ارزش همت بلند الحلم و الأناة.. علوّ الهمّة حكمت 460 (بردبارى و خونسردى همواره با يكديگرند كه همّت بلند پديد مىآيند) حكمت 461 نكوهش از غيبت و عيب جوئى الغيبة جهد العاجز حكمت 461 (غيبت كردن تلاش ناتوان است)
حكمت 462 اخلاق اجتماعى
1- عامل فريب خوردنها
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 599
ربّ مفتون بحسن القول فيه حكمت 462 (بسيارند كه بخاطر تعريف فريب مىخورند) 2- نكوهش از ثناگوئى دروغين ربّ مفتون بحسن القول فيه حكمت 462 (بسيارند كه بخاطر تعريف فريب مىخورند)
حكمت 463 اخلاقى
1- هدفدارى آفرينش الدّنيا خلقت.. لنفسها حكمت 463 (دنيا براى آخرت آفريده شد و براى خودش خلق نگرديد) 2- نردبان آخرت الدّنيا خلقت.. لنفسها حكمت 463 (دنيا براى آخرت آفريده شد و براى خودش خلق نگرديد)
حكمت 464 سياسى، تاريخى
1- خبر از حكومت كوتاه بنى اميه إنّ لبنى أميّة.. لغلبتهم حكمت 464 (براى بنى اميّه زمان كوتاه حكومت است.. سپس شكست مىخورند) 2- آينده دردناك بنى اميه إنّ لبنى أميّة.. لغلبتهم حكمت 464 (براى بنى اميّه زمان كوتاه حكومت است.. سپس شكست مىخورند)
حكمت 465 سياسى، تاريخى
1- نقش انصار هم و اللَّه ربّوا الإسلام.. السّلاط (انصار، سوگند بخدا اسلام را چونان فرزندى حكمت 465 در دامن خود پروراندند) 2- نقش مبارزات انصار در تداوم اسلام هم و اللَّه ربّوا الإسلام.. السّلاط حكمت 465 (انصار، سوگند بخدا اسلام را چونان فرزندى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 600
حكمت 465 در دامن خود پروراندند) 2- نقش مبارزات انصار در تداوم اسلام هم و اللَّه ربّوا الإسلام.. السّلاط حكمت 465 (انصار، سوگند بخدا اسلام را چوناى فرزندى در دامن خود پروراندند)
حكمت 466 اخلاقى
ضرورت نظارت بر نفس خويش العين وكاء السّه حكمت 466 (چشم حافظ نشستنگاه است)
حكمت 467 سياسى
1- موفقيّتهاى رهبر آگاه وليهم وال... بجرانه حكمت 467 (بر آنها حاكمى حكومت مىكرد.. تا آنكه اسلام استقرار يافت) 2- نقش رهبرى در تقويت دين وليهم وال... بجرانه حكمت 467 (بر آنها حاكمى حكومت مىكرد.. تا آنكه اسلام استقرار يافت)
حكمت 468 اخلاقى، اقتصادى
1- پرهيز از خريدن اموال گرفتاران و يبايع المضطرّون حكمت 468 (روزگارى خواهد آمد كه مردم از روى ناچارى اموال خود را مىفروشند) 2- مسئوليتهاى سرمايهداران
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 601
عضوض يعض الموسر.. و لم يؤمر بذلك حكمت 468 (روزگار سختى خواهد آمد كه سرمايهداران از آنچه ندارند دندان بر هم مىفشارند) 3- خبر از آينده مسخ شده يأتي على النّاس زمان.. عن بيع المضطرّين حكمت 468 (روزگار سختى خواهد آمد كه سرمايهداران از آنچه ندارند دندان بر هم مىفشارند)
حكمت 469 اخلاق اجتماعى
پرهيز از افراط و زياد روى يهلك فىّ رجلان.. و باهت مفتر حكمت 469 (دو كس نسبت بمن نابود مىشوند، دوست زيادهرو، و دشمن تهمت زننده)
حكمت 470 اعتقادى
1- تعريف توحيد التّوحيد ألّا تتوهّمه حكمت 470 (توحيد آنكه خدا را در وهم نگنجانى) 2- تعريف عدل و عدالت و العدل ألّا تتّهمه حكمت 470 (عدل آنكه خدا را متّهم نكنى)
حكمت 471 اخلاق
1- ارزش سخن حكيمانه لا خير فى الصّمت عن الحكم حكمت 471 (در مقام بيان حق سكوت سزاوار نيست) 2- نكوهش از سخن جاهلانه
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 602
كما أنّه لا خير فى القول بالجهل حكمت 471 (همانا در سخن جاهلانه خيرى نيست)
حكمت 472 معنوى
دعاى باران اللّهمّ اسقنا ذلل السّحاب حكمت 472 (خدايا بوسيله ابرهاى رام بما باران عطا كن)
حكمت 473 بهداشتى
1- ارزش زينت و آرايش الخضاب زينة حكمت 473 (رنگ كردن مو زينت است) 2- تغيير دادن رنگ مو الخضاب زينة حكمت 473 (رنگ كردن مو زينت است) 3- ممنوعيت آرايش الخضاب.. و نحن قوم فى مصيبة حكمت 473 (رنگ كردن مو زينت است ولى ما در مصيبت پيامبر هستيم)
حكمت 474 اخلاقى
1- ارزش والاى عفت و پاكدامنى ما المجاهد.. ممّن قدر فعفّ حكمت 474 (مجاهد شهيد اجر او از انسانى كه قدرت گناه دارد و عفّت مىورزد بيشتر نيست) 2- عفيف ملكى از ملائكه الهى است لكاد العفيف أن يكون ملكا من الملائكة حكمت 474 (عفيف زود است كه فرشتهاى از فرشتگان شود)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 603
حكمت 475 اقتصادى
1- ارزش قناعت و خود كفائى القناعة مال لا ينفد حكمت 475 (قناعت مالى است كه تمام نمىشود) 2- قناعت ثروتى بى پايان القناعة مال لا ينفد حكمت 475 (قناعت مالى است كه تمام نمىشود)
حكمت 476 اخلاق اجتماعى
1- ارزش عدالت استعمل العدل.. يدعوا إلى السّيف حكمت 476 (عدالت را اجرا كن.. كه ستمكارى به مبارزه مسلّحانه مىانجامد) 2- پرهيز از خشونت و سختگيرى و احذر العسف و الحيف.. إلى السّيف حكمت 476 (از سختگيرى و ستمگرى بپرهيز كه به شمشير مىانجامد) 3- ره آورد شوم سختگيرى فإنّ العسف يعود بالجلاء حكمت 476 (سختگيرى عامل فرار انسانهاست)
حكمت 477 اخلاقى
بدترين گناه أشد الذّنوب ما استخفّ به صاحبه حكمت 477 (بدترين گناه آنكه گناهكار آن را كوچك بشمارد)
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 604
حكمت 478 علمى
1- مسئوليت علما ما أخذ اللَّه على أهل الجهل.. أن يعلّموا حكمت 478 (خدا از جاهلان پيمان سوادآموزى نگرفت جز آنكه از عالمان پيمان آموزش گرفت) 2- نهضت سواد آموزى ما أخذ اللَّه على أهل الجهل.. أن يعلّموا حكمت 478 (خدا از جاهلان پيمان سوادآموزى نگرفت جز آنكه از عالمان پيمان آموزش گرفت)
حكمت 479 اخلاق اجتماعى
1- بدترين دوست شرّ الإخوان من تكلّف له حكمت 479 (بدترين دوست آنكه براى او به زحمت بيفتى) 2- زشتى دوست پر توقع شرّ الإخوان من تكلّف له حكمت 479 (بدترين دوست آنكه براى او به زحمت بيفتى) 3- نكوهش مشقت افتادن براى دوست شرّ الإخوان من تكلّف له حكمت 479 (بدترين دوست آنكه براى او به زحمت بيفتى)
حكمت 480 اخلاق اجتماعى
فرهنگموضوعاتكلىنهجالبلاغه، صفحهى 605
1- آفات دوستى إذا احتشم.. فارقه حكمت 480 (شرمنده كردن دوست آغاز جدائى است) 2- پرهيز از بخشم آوردن دوست إذا احتشم.. فارقه حكمت 480 (شرمنده كردن دوست آغاز جدائى است)